Đã đến Bắc Giang, ghé thăm làng Đa Mai (xã Đa Mai, TP Bắc Giang) các bạn đừng quên thưởng thức món bánh tro dân dã, giản dị nhưng mang đậm hương vị dân tộc ở nơi đây.
Mộc mạc hương vị bánh tro - Ảnh: H.Hân
Đa Mai là vùng đất có nhiều món ăn dân tộc, dân dã nhưng khó quên trong lòng du khách, nổi tiếng nhất phải kể đến bún Đa Mai. Nhiều người sành ẩm thực không thể không biết đến làng bún nổi tiếng của xứ Kinh Bắc xưa. Và nói đến các loại bánh thì chẳng bỏ qua được món bánh tro (còn gọi bánh gio) giản dị, mang đậm hương vị quê hương.
Bánh tro được làm từ những nguyên liệu đơn giản, bằng gạo nếp và tro của một số cây sẵn có ở vùng đất này như rơm nếp, củ chuối phơi khô, cây tạp nhạp…
Ngày nay, nhiều nơi cũng làm bánh tro như một món quà quê dân dã, nhưng để thưởng thức một chiếc bánh tro ngon dẻo thơm, bắt mắt ngay từ cái nhìn đầu tiên với màu vàng óng, trong như hổ phách thì chỉ có ở Đa Mai. Có lẽ người dân ở đây còn mang trong mình một bí quyết riêng thì mới có thể làm ra những chiếc bánh thơm ngon như vậy.
Nguyên liệu đơn giản nhưng để hoàn thành một mẻ bánh lại cần sự công phu và khéo léo của người làm bánh.
Gạo nếp cái hoa vàng được đãi sạch, nhặt bỏ sạn, gạo tẻ lẫn trong đó rồi để ráo. Những cây tạp nhạp, rơm khô… được phơi khô đốt lấy tro. Dùng tro đó pha với vôi để lắng lại rồi lấy nước trong. Khi cho vôi người làm bánh phải hết sức để ý, nếu cho nhiều vôi quá bánh sẽ bị nồng, mất ngon.
Nước tro phải có màu vàng hổ phách bánh trông mới ngon và bắt mắt. Sau đó cho gạo đã đãi sạch vào ngâm qua một đêm, vớt ra, để ráo. Lá gói bánh thường được dùng lá dong hoặc lá ỏng. Lá mang về rửa sạch, để ráo. Sau đó người làm bánh phải thận cẩn thận, khéo léo cho gạo vào lòng chiếc lá sao cho gọn, đều rồi quấn lá và bẻ mép lá ở hai đầu bánh cho thật khít, thật đều và cân đối.
Dây cuốn bánh thường dùng dây lạt, buộc bánh không chặt quá, để khi luộc hạt gạo nở đều. Trong quá trình chuẩn bị nguyên liệu và gói bánh người làm bánh luôn tránh để mỡ dây vào, nếu không khi luộc bánh sẽ không rền, hỏng mẻ bánh. Bánh gói xong xếp vào nồi luộc 5-6 giờ là được.
Những chiếc bánh tro dẻo thơm, vàng óng - Ảnh: H.Hân
Bánh tro luộc chín, bóc từng lớp vỏ ngoài thấy hiện lên một màu vàng nâu, trong như hổ phách, chưa cần thưởng thức cũng đã quyến rũ người ăn. Bánh tro thường được chấm với nước mật hoặc với đường. Cắn một miếng thấy được vị thanh mát, dẻo thơm của hạt gạo quyện lẫn với vị ngọt của đường, cảm nhận được sự tài hoa, khéo léo của những người thợ làm bánh.
Đơn sơ, giản dị nhưng bánh tro Đa Mai nồng ấm tình người như chính con người nơi đây.
Dan da banh tro Da Mai
Da den Bac Giang, ghe tham lang Da Mai (xa Da Mai, TP Bac Giang) cac ban dung quen thuong thuc mon banh tro dan da, gian di nhung mang dam huong vi dan toc o noi day.
Moc mac huong vi banh tro - Anh: H.Han
Da Mai la vung dat co nhieu mon an dan toc, dan da nhung kho quen trong long du khach, noi tieng nhat phai ke den bun Da Mai. Nhieu nguoi sanh am thuc khong the khong biet den lang bun noi tieng cua xu Kinh Bac xua. Va noi den cac loai banh thi chang bo qua duoc mon banh tro (con goi banh gio) gian di, mang dam huong vi que huong.
Banh tro duoc lam tu nhung nguyen lieu don gian, bang gao nep va tro cua mot so cay san co o vung dat nay nhu rom nep, cu chuoi phoi kho, cay tap nhap…
Ngay nay, nhieu noi cung lam banh tro nhu mot mon qua que dan da, nhung de thuong thuc mot chiec banh tro ngon deo thom, bat mat ngay tu cai nhin dau tien voi mau vang ong, trong nhu ho phach thi chi co o Da Mai. Co le nguoi dan o day con mang trong minh mot bi quyet rieng thi moi co the lam ra nhung chiec banh thom ngon nhu vay.
Nguyen lieu don gian nhung de hoan thanh mot me banh lai can su cong phu va kheo leo cua nguoi lam banh.
Gao nep cai hoa vang duoc dai sach, nhat bo san, gao te lan trong do roi de rao. Nhung cay tap nhap, rom kho… duoc phoi kho dot lay tro. Dung tro do pha voi voi de lang lai roi lay nuoc trong. Khi cho voi nguoi lam banh phai het suc de y, neu cho nhieu voi qua banh se bi nong, mat ngon.
Nuoc tro phai co mau vang ho phach banh trong moi ngon va bat mat. Sau do cho gao da dai sach vao ngam qua mot dem, vot ra, de rao. La goi banh thuong duoc dung la dong hoac la ong. La mang ve rua sach, de rao. Sau do nguoi lam banh phai than can than, kheo leo cho gao vao long chiec la sao cho gon, deu roi quan la va be mep la o hai dau banh cho that khit, that deu va can doi.
Day cuon banh thuong dung day lat, buoc banh khong chat qua, de khi luoc hat gao no deu. Trong qua trinh chuan bi nguyen lieu va goi banh nguoi lam banh luon tranh de mo day vao, neu khong khi luoc banh se khong ren, hong me banh. Banh goi xong xep vao noi luoc 5-6 gio la duoc.
Nhung chiec banh tro deo thom, vang ong - Anh: H.Han
Banh tro luoc chin, boc tung lop vo ngoai thay hien len mot mau vang nau, trong nhu ho phach, chua can thuong thuc cung da quyen ru nguoi an. Banh tro thuong duoc cham voi nuoc mat hoac voi duong. Can mot mieng thay duoc vi thanh mat, deo thom cua hat gao quyen lan voi vi ngot cua duong, cam nhan duoc su tai hoa, kheo leo cua nhung nguoi tho lam banh.
Don so, gian di nhung banh tro Da Mai nong am tinh nguoi nhu chinh con nguoi noi day.
Dân dã bánh tro Đa Mai
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Đã đến Bắc Giang, ghé thăm làng Đa Mai (xã Đa Mai, TP Bắc Giang) các bạn đừng quên thưởng thức món bánh tro dân dã, giản dị nhưng mang đậm hương vị dân tộc ở nơi đây.