3/12/2024
ẩm thực du lịch ,
10748
Người Cơ Tu "gọi mối" về làm thành món ăn. Người dân gọi món ăn độc đáo này là cláp padieng.
Mối đất ra nhiều nhất là sau những cơn mưa chiều vào tiết Tiểu mãn (tháng tư âm lịch) hàng năm. Cơn mưa vừa dứt vào tầm chạng vạng. Lúc này không khí mát mẻ hẳn lên, cũng là lúc hàng trăm đàn mối dày đặc từ tổ chui ra chấp chới đôi cánh mỏng, bay lấp lánh, chập chờn trong bóng hoàng hôn. Chúng rủ nhau quần tụ vào nơi có nhiều ánh sáng. Lúc này, mọi người đã chuẩn bị sẵn sàng để có món khoái khẩu...
Thau nước và đèn cầy bắt mối.
Mối đất được rang tới khi có mùi thơm rồi sảy bỏ cánh, chỉ còn lại phần thân vàng ươm, béo ngậy. Người Cơ Tu gọi món ăn độc đáo này là cláp padieng. Đây là món ăn đặc sản giàu đạm, chất khoáng, mùi vị lại thơm ngon, đặc biệt hấp dẫn không chỉ với đồng bào Cơ Tu mà còn hấp dẫn với rất nhiều bà con vùng xuôi...
Vợ chồng già Nguyễn Văn Dẽ và vợ là Mạc Thị Gách (79 tuổi) rang mối.
Thơm “điếc mũi”!
Cụ Nguyễn Văn Dẽ (87 tuổi) - một “chuyên gia” bắt mối đất ở tổ 1, thôn Tống Coói (xã Ba, Đông Giang, Quảng Nam) cho biết: “Mùa bắt mối diễn ra từ khoảng tháng ba đến tháng tám (âm lịch) hằng năm. Mối đất có thể rang, nhâm nhi với vài chén rượu tà vạt. Hoặc rang xong, dầm nước mắm ăn với cơm. Nếu không, có thể nấu... cháo mối. Món nào cũng đều thơm ngon đến nhức mũi! Thành thử người Cơ Tu có câu ca dí dỏm: 'Con ơi bắt mối đem rang/Nhanh tay không kẻo mối sang nhà người...'- Vào mùa, có đêm nhà tôi bắt đến 5 cân mối. Thích thì rang ăn liền. Nếu nhiều có thể đảo qua cùng chút muối, để trong ống lồ ô, gác trên giàn bếp ăn dần...”.
Mối đất ra nhiều nhất là sau những cơn mưa chiều vào tiết Tiểu mãn (tháng Tư âm lịch) hàng năm. Cơn mưa vừa dứt vào tầm chạng vạng. Lúc này không khí mát mẻ hẳn lên, cũng là lúc hàng đàn mối dày đặc từ tổ chui ra chấp chới đôi cánh mỏng, bay lấp lánh, chập chờn trong bóng hoàng hôn. Chúng rủ nhau quần tụ vào nơi có nhiều ánh sáng. Lúc này, mọi người đã chuẩn bị sẵn sàng để có món khoái khẩu!!!
Bí quyết “gọi” mối về
Già Dẽ cho biết: “Nếu không có đèn điện, khi phát hiện có mối đang bay ra, chúng tôi thắp một cây đèn dầu, hoặc đèn cầy, cắm giữa cái thau lớn đặt ở nơi thuận tiện ngoài sân. Trong thau đổ nước gần ngập cây đèn. Mối thấy ánh sáng, rủ nhau bay đến, sà xuống, gặp nước, cánh bị ướt không bay lên được, nằm lại trong thau. Thỉnh thoảng, mình lấy tay khuấy nước trong thau. Nếu nhiều rồi thì vớt, bỏ ra mủng... Nếu vùng nào có điện, nhất là các ngọn điện ở trước sân, khi phát hiện có mối, lập tức tắt tất cả điện trong nhà để mối tập trung vào một chỗ. Lúc bấy giờ tha hồ mà bắt.
Công đoạn bắt mối chỉ diễn ra khoảng nửa giờ là kết thúc. Con mối vừa bị bắt còn nguyên cánh mỏng, thân dài khoảng 1cm, viền đen quanh thân màu vàng nâu... Người ta sẽ dùng nước sạch, nhẹ nhàng rửa nhiều lần cho sạch rồi vớt ra rá nhựa, để ráo nước...
Già làng Đinh Văn Bớt (65 tuổi), ở thôn Tà Lâu (xã Ba, Đông Giang) cho biết: “Những người Cơ Tu có kinh nghiệm, trước cơn mưa giông, chỉ cần nhìn ổ mối mà xác định chính xác ụ nào mối ra trước, ụ nào mối ra sau, lượng mối bay nhiều hay ít? Người ta sẽ lấy lá chuối quây lên theo hình nón. Trên đó được giăng bao nilon màu trắng. Mối bay lên gặp nilon rớt xuống lá chuối đã hứng sẵn. Do lá trơn và bị ướt cánh nên mối không bò và bay lên được nữa. Thế là chỉ việc mang mủng ra hớt mang về. Thông thường mỗi người “quản lý” khoảng 10 lỗ là tha hồ thu hoạch.
Sảy mối đã rang cho bay hết cánh...
Bát mối rang thơm lừng.
Mối rang được ăn với xôi rất thơm ngon.
Món “độc chiêu” từ mối
Mối rang là món ăn ngon miệng, hấp dẫn đối với đồng bào Cơ Tu và cả bà con người Kinh.
Khi chế biến, ta đặt chảo lên bếp, chờ nóng đều, bỏ vài bát mối đã rửa sạch vào. Dùng đũa khuấy đều, mối bốc hơi, khô dần. Đến khi từ chảo tỏa ra một mùi thơm quyến rũ, ngào ngạt giống như mùi châu chấu rang; Những tiếng nổ lẹt đẹt, báo hiệu mối đã chín. Lúc này, đổ ra mẹt, lấy ngón tay đảo nhẹ và sảy, hay bật cái quạt điện cho cánh mối bay đi, chỉ còn lại thân mối vàng ươm béo ngậy, nhìn đã nhỏ nước miếng.
Người Cơ Tu ngoài rang mối để “ăn chơi”còn giã nát nén lại thành... bánh để ăn dần. Khi rang mối, bà con cho thêm vào ít muối rồi bỏ trong ống để dành, ăn lai rai vào những ngày mưa.
Không gì thú vị bằng một ngày mưa trên đỉnh Trường Sơn bạt ngàn gió, được ngồi trong căn nhà của người Cơ Tu; Bên cạnh là bình rượu tà vạt và thưởng thức hương vị thơm lừng, beo béo, ngọt bùi… của món mối rang. Chủ - khách rôm rả trò chuyện đến khi bà chủ lại mang thêm bát cháo mối đặc quánh, thơm lừng... Gương mặt mọi người hồng lên, lấp lánh bên bếp lửa. Khách đường xa, đã một lần thưởng thức cái hương vị thơm ngon, độc đáo của món mối đất rang ở Đông Giang, chắc chắn không thể nào quên.
Hãy chia sẻ hình ảnh du lịch của bạn tại địa chỉ [email protected] để Ban biên tập KinhNghiemDuLich.org đăng tải lên Cổng thông tin Sổ tay du lịch và khám phá cho đông đảo bạn đọc được tham khảo và chia sẻ những cảm xúc của chính mình.
Thuong thuc moi dat tren dinh Truong Son
Nguoi Co Tu "goi moi" ve lam thanh mon an. Nguoi dan goi mon an doc dao nay la clap padieng.
Moi dat ra nhieu nhat la sau nhung con mua chieu vao tiet Tieu man (thang tu am lich) hang nam. Con mua vua dut vao tam chang vang. Luc nay khong khi mat me han len, cung la luc hang tram dan moi day dac tu to chui ra chap choi doi canh mong, bay lap lanh, chap chon trong bong hoang hon. Chung ru nhau quan tu vao noi co nhieu anh sang. Luc nay, moi nguoi da chuan bi san sang de co mon khoai khau...
Thau nuoc va den cay bat moi.
Moi dat duoc rang toi khi co mui thom roi say bo canh, chi con lai phan than vang uom, beo ngay. Nguoi Co Tu goi mon an doc dao nay la clap padieng. Day la mon an dac san giau dam, chat khoang, mui vi lai thom ngon, dac biet hap dan khong chi voi dong bao Co Tu ma con hap dan voi rat nhieu ba con vung xuoi...
Vo chong gia Nguyen Van De va vo la Mac Thi Gach (79 tuoi) rang moi.
Thom “diec mui”!
Cu Nguyen Van De (87 tuoi) - mot “chuyen gia” bat moi dat o to 1, thon Tong Cooi (xa Ba, Dong Giang, Quang Nam) cho biet: “Mua bat moi dien ra tu khoang thang ba den thang tam (am lich) hang nam. Moi dat co the rang, nham nhi voi vai chen ruou ta vat. Hoac rang xong, dam nuoc mam an voi com. Neu khong, co the nau... chao moi. Mon nao cung deu thom ngon den nhuc mui! Thanh thu nguoi Co Tu co cau ca di dom: 'Con oi bat moi dem rang/Nhanh tay khong keo moi sang nha nguoi...'- Vao mua, co dem nha toi bat den 5 can moi. Thich thi rang an lien. Neu nhieu co the dao qua cung chut muoi, de trong ong lo o, gac tren gian bep an dan...”.
Moi dat ra nhieu nhat la sau nhung con mua chieu vao tiet Tieu man (thang Tu am lich) hang nam. Con mua vua dut vao tam chang vang. Luc nay khong khi mat me han len, cung la luc hang dan moi day dac tu to chui ra chap choi doi canh mong, bay lap lanh, chap chon trong bong hoang hon. Chung ru nhau quan tu vao noi co nhieu anh sang. Luc nay, moi nguoi da chuan bi san sang de co mon khoai khau!!!
Bi quyet “goi” moi ve
Gia De cho biet: “Neu khong co den dien, khi phat hien co moi dang bay ra, chung toi thap mot cay den dau, hoac den cay, cam giua cai thau lon dat o noi thuan tien ngoai san. Trong thau do nuoc gan ngap cay den. Moi thay anh sang, ru nhau bay den, sa xuong, gap nuoc, canh bi uot khong bay len duoc, nam lai trong thau. Thinh thoang, minh lay tay khuay nuoc trong thau. Neu nhieu roi thi vot, bo ra mung... Neu vung nao co dien, nhat la cac ngon dien o truoc san, khi phat hien co moi, lap tuc tat tat ca dien trong nha de moi tap trung vao mot cho. Luc bay gio tha ho ma bat.
Cong doan bat moi chi dien ra khoang nua gio la ket thuc. Con moi vua bi bat con nguyen canh mong, than dai khoang 1cm, vien den quanh than mau vang nau... Nguoi ta se dung nuoc sach, nhe nhang rua nhieu lan cho sach roi vot ra ra nhua, de rao nuoc...
Gia lang Dinh Van Bot (65 tuoi), o thon Ta Lau (xa Ba, Dong Giang) cho biet: “Nhung nguoi Co Tu co kinh nghiem, truoc con mua giong, chi can nhin o moi ma xac dinh chinh xac u nao moi ra truoc, u nao moi ra sau, luong moi bay nhieu hay it? Nguoi ta se lay la chuoi quay len theo hinh non. Tren do duoc giang bao nilon mau trang. Moi bay len gap nilon rot xuong la chuoi da hung san. Do la tron va bi uot canh nen moi khong bo va bay len duoc nua. The la chi viec mang mung ra hot mang ve. Thong thuong moi nguoi “quan ly” khoang 10 lo la tha ho thu hoach.
Say moi da rang cho bay het canh...
Bat moi rang thom lung.
Moi rang duoc an voi xoi rat thom ngon.
Mon “doc chieu” tu moi
Moi rang la mon an ngon mieng, hap dan doi voi dong bao Co Tu va ca ba con nguoi Kinh.
Khi che bien, ta dat chao len bep, cho nong deu, bo vai bat moi da rua sach vao. Dung dua khuay deu, moi boc hoi, kho dan. Den khi tu chao toa ra mot mui thom quyen ru, ngao ngat giong nhu mui chau chau rang; Nhung tieng no let det, bao hieu moi da chin. Luc nay, do ra met, lay ngon tay dao nhe va say, hay bat cai quat dien cho canh moi bay di, chi con lai than moi vang uom beo ngay, nhin da nho nuoc mieng.
Nguoi Co Tu ngoai rang moi de “an choi”con gia nat nen lai thanh... banh de an dan. Khi rang moi, ba con cho them vao it muoi roi bo trong ong de danh, an lai rai vao nhung ngay mua.
Khong gi thu vi bang mot ngay mua tren dinh Truong Son bat ngan gio, duoc ngoi trong can nha cua nguoi Co Tu; Ben canh la binh ruou ta vat va thuong thuc huong vi thom lung, beo beo, ngot bui… cua mon moi rang. Chu - khach rom ra tro chuyen den khi ba chu lai mang them bat chao moi dac quanh, thom lung... Guong mat moi nguoi hong len, lap lanh ben bep lua. Khach duong xa, da mot lan thuong thuc cai huong vi thom ngon, doc dao cua mon moi dat rang o Dong Giang, chac chan khong the nao quen.
Hay chia se hinh anh du lich cua ban tai dia chi [email protected] de Ban bien tap KinhNghiemDuLich.org dang tai len Cong thong tin So tay du lich va kham pha cho dong dao ban doc duoc tham khao va chia se nhung cam xuc cua chinh minh.
Thưởng thức mối đất trên đỉnh Trường Sơn
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Người Cơ Tu "gọi mối" về làm thành món ăn. Người dân gọi món ăn độc đáo này là cláp padieng.