Dẫu biết 36 phố phường chỉ là con số ước lệ, dẫu biết có đi cả cuộc đời cũng chẳng thể hiểu hết những dãy phố cổ Hà Nội cất giữ bao ký ức mấy trăm năm qua, vậy mà vẫn có người cứ lang thang khắp phố và tìm thấy những mảnh ghép thú vị của đời thường...
Tôi dẫn một số người bạn Thái Lan đi thăm khu phố cổ Hà Nội. Sau một buổi, họ kết luận: “Phố Hà Nội ban ngày thì giống khu mua sắm Chatuchak (chợ cuối tuần ở Bangkok), buổi tối thì giống chợ đêm ở nhiều thành phố của Thái Lan”.
Phố cổ Hà Nội trước kia đều gắn với chữ Hàng, vì chuyên mua bán một mặt hàng nào đó nên có rất nhiều điểm tương đồng với chợ. Tôi giải thích như vậy với những vị khách lần đầu dạo phố Hà Nội.
Phố cổ Hà Nội nhìn từ trên cao
Chợ trong phố, phố trong chợ
Không phải ngẫu nhiên mà mấy năm trở lại đây vào hai ngày cuối tuần các tuyến phố Hàng Ngang - Hàng Đào - Hàng Đường đến tận chợ Đồng Xuân được biến thành phố đi bộ kết hợp với chợ đêm. Người Hà Nội vẫn giữ thú đi chợ trong phố, vẫn yêu những cái chợ trong phố lắm, vì thế chợ đêm trong phố thật sự là một ý tưởng có sức sống.
Từ mé phía Tây Bờ Hồ có ba ngả rẽ: Hàng Bông, Hàng Ngang và Cầu Gỗ. Trong ba phố này, Hàng Ngang là tuyến phố chính trong trục phố cổ và vẫn còn giữ được rất nhiều ngôi nhà cổ, trong đó có cả nhà số 48 - nơi Bác Hồ ngồi viết bản Tuyên ngôn Độc lập.
Hàng Ngang giờ trở thành chợ quần áo. Mùa hè, quần ngố, áo phông bày bạt ngàn; mùa đông người ta bán găng tay, mũ len và áo gió. Con phố trở nên giống hệt người Hà Nội qua cách ăn mặc theo mùa. Trước Hàng Ngang là phố Hàng Đào, có một ngõ tên Gia Ngư, chuyên bán đồ lót.
Phố Hàng Ngang - Hàng Đào chuyên bán quần áo
Quần áo bày bán ở Hàng Ngang và Hàng Đào chủ yếu là hàng nhập từ Quảng Châu (Trung Quốc), giá rẻ và mẫu mã đa dạng. Nhiều cửa hàng ở hai phố này bán buôn là chính.
Buổi sáng là khoảng thời gian nhộn nhịp nhất ở đây khi hàng mới về được nhập kho và hàng trong kho được xuất đi khắp nơi.
Nói đến phố cổ, không thể không nhắc tới chợ Đồng Xuân. Chợ này may mắn không bị biến thành “trung tâm thương mại” như chợ Hàng Da hay chợ Cửa Nam.
Chợ Đồng Xuân bây giờ vẫn nhộn nhịp lắm nhưng theo cư dân sống ở đây, sự tấp nập, rộn rã thì không bằng vài chục năm trước. Đồng Xuân từng là chợ đầu mối duy nhất cung cấp hầu hết các mặt hàng cho dân Hà Nội. Sau vụ cháy năm 1996, nhiều nhà buôn đã giải nghệ hoặc tìm đến các khu chợ khác.
Chợ Đồng Xuân - hạt nhân của phố cổ
Muốn hiểu về văn hóa Hà Nội mà không tìm đến chợ thì quả thực là thiếu sót. Chợ Hàng Bè lớn lên từ chợ cóc, nay trở thành một chợ lớn, chỉ họp buổi chiều.
Họp sớm nhất có lẽ là chợ Long Biên, dù nằm ngoài rìa phố cổ nhưng là một phần không thể tách rời của chợ Hà Nội xưa và nay. Từ 0 giờ cho đến 1 - 2 giờ sáng là giờ mua bán cao điểm ở chợ trái cây, nông sản này.
Ở Hà Nội, người ta không phân biệt chợ trong phố hay phố nằm trong chợ. Phố và chợ - hai thực thể tưởng như tách biệt ấy - lại hòa quyện, gắn bó mật thiết với nhau. Có lẽ vì thế mà người Hà Nội từng được gọi là dân Kẻ Chợ!
Quan Chưởng, cửa ô cổ duy nhất còn giữ được nguyên vẹn trong số 5 cửa ô Hà Nội cũ
“Tây” và trẻ
Phố cổ Hà Nội chính là khu vực thu hút khách du lịch nước ngoài nhất. Nằm lọt thỏm trong khu phố cổ, hai con phố Tạ Hiện - Lương Ngọc Quyến từ lâu đã được gọi là phố Tây.
Ở đây, Tây balô nhiều nên các khách sạn mini, các nhà nghỉ bình dân cũng mọc lên như nấm; quán bar, cửa hàng mang phong cách Âu - Mỹ cũng đua nhau ra đời.
Đoạn Hàng Hành có cà phê Giảng nổi tiếng với đặc sản cà phê Trứng, có một góc được gọi là French Corner bởi mang đậm chất Pháp.
Một góc phố Tây Lương Ngọc Quyến- Tạ Hiện
Phố Tây thức khuya nhất ở một thành phố có thói quen đi ngủ sớm này. Phải đến 1 - 2 giờ sáng, hàng quán mới dọn hết, riêng hàng ăn vẫn phục vụ đến tận 3 giờ.
Riêng khu vực xung quanh Bờ Hồ thì có nhiều quán “trà đá 0 giờ”, luôn đắt khách. Mùa hè thì tách trà đá với đĩa dưa chuột, củ đậu hay xoài chua; mùa đông trà đá và kẹo lạc ngắm sương sớm trên Hồ Gươm, không gì thú vị bằng!
Nước mía vỉa hè trên phố Hàng Vải được giới trẻ Hà Nội mến mộ
Cuối phố Tây Tạ Hiện có một người đàn ông bán quạt cổ rất nổi tiếng. Ông tên Phúc, ngoài 60 tuổi, trong đó 30 năm làm quạt cổ. Khách của ông chủ yếu là người nước ngoài. Những chiếc quạt cũ kỹ tưởng như đã vứt đi dưới bàn tay ông bỗng chốc biến thành một cổ vật có hồn.
Phố cổ Hà Nội thời đại mới đang “Tây hóa” khá nhiều, song cũng có những con phố vốn mang trong mình “chất Tây” từ rất lâu rồi, có lẽ từ thuở văn hóa Pháp ùa vào Hà Nội hồi đầu thế kỷ XX.
Đoạn phố Nhà Thờ thẳng sang Hàng Trống là một trong những chỗ “Tây” nhất. Giới trẻ Hà Nội vẫn thường tụ tập ở đây để chụp hình, để nói chuyện với người nước ngoài nhằm rèn ngoại ngữ; du khách cũng thích như vậy vì được hiểu thêm về Hà Nội.
Nhà Thờ Lớn Hà Nội là một không gian văn hóa được người Hà Nội va du khách nước ngoài yêu thích
Phố Tràng Tiền cũng mang chất châu Âu điển hình. Không phải ngẫu nhiên mà người Pháp chọn con phố có tên thời Pháp thuộc là Paul Bert này để đặt Trung tâm Văn hóa Pháp L’Espace. Học tiếng Pháp ở đây vừa chuẩn vừa “rẻ” vì được Chính phủ Pháp hỗ trợ học phí.
Và không thể không nhắc tới Nhà hát lớn Hà Nội - biểu tượng văn hóa Pháp ở đây - một công trình kiến trúc không bao giờ lỗi mốt dù đã tròm trèm 100 tuổi.
Hà Nội tròn 1000 tuổi, nhà hát Lớn cũng bước sang tuổi 100
Vậy là, ban ngày ở Hà Nội nên dạo chơi các phố “Hàng” sầm uất, còn đêm xuống để sống với cái không khí của Hà Nội tươi trẻ thì nên đến với phố Tây và những nơi giới trẻ Hà Nội tụ tập.
Phố Hà Nội đang trẻ ra nhiều và để bắt được cái nhịp sống trẻ của phố, không phương tiện nào có thể sánh với... đi bộ!
Pho co khong gia
Dau biet 36 pho phuong chi la con so uoc le, dau biet co di ca cuoc doi cung chang the hieu het nhung day pho co Ha Noi cat giu bao ky uc may tram nam qua, vay ma van co nguoi cu lang thang khap pho va tim thay nhung manh ghep thu vi cua doi thuong...
Toi dan mot so nguoi ban Thai Lan di tham khu pho co Ha Noi. Sau mot buoi, ho ket luan: “Pho Ha Noi ban ngay thi giong khu mua sam Chatuchak (cho cuoi tuan o Bangkok), buoi toi thi giong cho dem o nhieu thanh pho cua Thai Lan”.
Pho co Ha Noi truoc kia deu gan voi chu Hang, vi chuyen mua ban mot mat hang nao do nen co rat nhieu diem tuong dong voi cho. Toi giai thich nhu vay voi nhung vi khach lan dau dao pho Ha Noi.
Pho co Ha Noi nhin tu tren cao
Cho trong pho, pho trong cho
Khong phai ngau nhien ma may nam tro lai day vao hai ngay cuoi tuan cac tuyen pho Hang Ngang - Hang Dao - Hang Duong den tan cho Dong Xuan duoc bien thanh pho di bo ket hop voi cho dem. Nguoi Ha Noi van giu thu di cho trong pho, van yeu nhung cai cho trong pho lam, vi the cho dem trong pho that su la mot y tuong co suc song.
Tu me phia Tay Bo Ho co ba nga re: Hang Bong, Hang Ngang va Cau Go. Trong ba pho nay, Hang Ngang la tuyen pho chinh trong truc pho co va van con giu duoc rat nhieu ngoi nha co, trong do co ca nha so 48 - noi Bac Ho ngoi viet ban Tuyen ngon Doc lap.
Hang Ngang gio tro thanh cho quan ao. Mua he, quan ngo, ao phong bay bat ngan; mua dong nguoi ta ban gang tay, mu len va ao gio. Con pho tro nen giong het nguoi Ha Noi qua cach an mac theo mua. Truoc Hang Ngang la pho Hang Dao, co mot ngo ten Gia Ngu, chuyen ban do lot.
Pho Hang Ngang - Hang Dao chuyen ban quan ao
Quan ao bay ban o Hang Ngang va Hang Dao chu yeu la hang nhap tu Quang Chau (Trung Quoc), gia re va mau ma da dang. Nhieu cua hang o hai pho nay ban buon la chinh.
Buoi sang la khoang thoi gian nhon nhip nhat o day khi hang moi ve duoc nhap kho va hang trong kho duoc xuat di khap noi.
Noi den pho co, khong the khong nhac toi cho Dong Xuan. Cho nay may man khong bi bien thanh “trung tam thuong mai” nhu cho Hang Da hay cho Cua Nam.
Cho Dong Xuan bay gio van nhon nhip lam nhung theo cu dan song o day, su tap nap, ron ra thi khong bang vai chuc nam truoc. Dong Xuan tung la cho dau moi duy nhat cung cap hau het cac mat hang cho dan Ha Noi. Sau vu chay nam 1996, nhieu nha buon da giai nghe hoac tim den cac khu cho khac.
Cho Dong Xuan - hat nhan cua pho co
Muon hieu ve van hoa Ha Noi ma khong tim den cho thi qua thuc la thieu sot. Cho Hang Be lon len tu cho coc, nay tro thanh mot cho lon, chi hop buoi chieu.
Hop som nhat co le la cho Long Bien, du nam ngoai ria pho co nhung la mot phan khong the tach roi cua cho Ha Noi xua va nay. Tu 0 gio cho den 1 - 2 gio sang la gio mua ban cao diem o cho trai cay, nong san nay.
O Ha Noi, nguoi ta khong phan biet cho trong pho hay pho nam trong cho. Pho va cho - hai thuc the tuong nhu tach biet ay - lai hoa quyen, gan bo mat thiet voi nhau. Co le vi the ma nguoi Ha Noi tung duoc goi la dan Ke Cho!
Quan Chuong, cua o co duy nhat con giu duoc nguyen ven trong so 5 cua o Ha Noi cu
“Tay” va tre
Pho co Ha Noi chinh la khu vuc thu hut khach du lich nuoc ngoai nhat. Nam lot thom trong khu pho co, hai con pho Ta Hien - Luong Ngoc Quyen tu lau da duoc goi la pho Tay.
O day, Tay balo nhieu nen cac khach san mini, cac nha nghi binh dan cung moc len nhu nam; quan bar, cua hang mang phong cach Au - My cung dua nhau ra doi.
Doan Hang Hanh co ca phe Giang noi tieng voi dac san ca phe Trung, co mot goc duoc goi la French Corner boi mang dam chat Phap.
Mot goc pho Tay Luong Ngoc Quyen- Ta Hien
Pho Tay thuc khuya nhat o mot thanh pho co thoi quen di ngu som nay. Phai den 1 - 2 gio sang, hang quan moi don het, rieng hang an van phuc vu den tan 3 gio.
Rieng khu vuc xung quanh Bo Ho thi co nhieu quan “tra da 0 gio”, luon dat khach. Mua he thi tach tra da voi dia dua chuot, cu dau hay xoai chua; mua dong tra da va keo lac ngam suong som tren Ho Guom, khong gi thu vi bang!
Nuoc mia via he tren pho Hang Vai duoc gioi tre Ha Noi men mo
Cuoi pho Tay Ta Hien co mot nguoi dan ong ban quat co rat noi tieng. Ong ten Phuc, ngoai 60 tuoi, trong do 30 nam lam quat co. Khach cua ong chu yeu la nguoi nuoc ngoai. Nhung chiec quat cu ky tuong nhu da vut di duoi ban tay ong bong choc bien thanh mot co vat co hon.
Pho co Ha Noi thoi dai moi dang “Tay hoa” kha nhieu, song cung co nhung con pho von mang trong minh “chat Tay” tu rat lau roi, co le tu thuo van hoa Phap ua vao Ha Noi hoi dau the ky XX.
Doan pho Nha Tho thang sang Hang Trong la mot trong nhung cho “Tay” nhat. Gioi tre Ha Noi van thuong tu tap o day de chup hinh, de noi chuyen voi nguoi nuoc ngoai nham ren ngoai ngu; du khach cung thich nhu vay vi duoc hieu them ve Ha Noi.
Nha Tho Lon Ha Noi la mot khong gian van hoa duoc nguoi Ha Noi va du khach nuoc ngoai yeu thich
Pho Trang Tien cung mang chat chau Au dien hinh. Khong phai ngau nhien ma nguoi Phap chon con pho co ten thoi Phap thuoc la Paul Bert nay de dat Trung tam Van hoa Phap L’Espace. Hoc tieng Phap o day vua chuan vua “re” vi duoc Chinh phu Phap ho tro hoc phi.
Va khong the khong nhac toi Nha hat lon Ha Noi - bieu tuong van hoa Phap o day - mot cong trinh kien truc khong bao gio loi mot du da trom trem 100 tuoi.
Ha Noi tron 1000 tuoi, nha hat Lon cung buoc sang tuoi 100
Vay la, ban ngay o Ha Noi nen dao choi cac pho “Hang” sam uat, con dem xuong de song voi cai khong khi cua Ha Noi tuoi tre thi nen den voi pho Tay va nhung noi gioi tre Ha Noi tu tap.
Pho Ha Noi dang tre ra nhieu va de bat duoc cai nhip song tre cua pho, khong phuong tien nao co the sanh voi... di bo!
Phố cổ không già
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Dẫu biết 36 phố phường chỉ là con số ước lệ, dẫu biết có đi cả cuộc đời cũng chẳng thể hiểu hết những dãy phố cổ Hà Nội cất giữ bao ký ức mấy trăm năm qua, vậy mà vẫn có người cứ lang thang khắp phố và tìm thấy những mảnh ghép thú vị của đời thường...