Chợ Bến Thành là một trong những biểu tượng, hình ảnh độc đáo của thành phố Hồ Chí Minh. Ít ai biết rằng, chợ có một lịch sử khá thăng trầm với những biến cố của vùng đất Sài Gòn - Gia Định xưa.
>>> Bến Nhà Rồng - Nơi bắt đầu hành trình cứu nước
>>> Trở lại quá khứ
>>> Khám phá chợ đêm Bến Thành
>>> Du hí Sài Gòn qua những khung hình xưa
Chợ xưa tọa lạc trên phần đất thuộc huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định. Vào khoảng đầu thế kỷ 17, khi người Việt đến lập cư ở vùng đất phương Nam thì Sài Gòn cũng trở thành nơi phố chợ đông đúc, náo nhiệt nhất Nam Kỳ. Và ở khu vực dọc bờ sông Bến Nghé, cạnh thành Gia Định (bấy giờ là thành Quy, còn gọi là thành Bát Quái) hình thành một khu chợ nhỏ rất sầm uất, xây bằng gạch, sườn gỗ, mái tranh… Nhiều học giả cho rằng, do nằm cạnh bến sông và thành cổ nên ngay từ đầu, chợ đã được gọi là Bến Thành.
Sử cũ mô tả về chợ như sau: "Phố chợ nhà cửa trù mật ở dọc theo bến sông. Chỗ đầu bến này có lệ đến đầu mùa xuân gặp ngày tế mạ, có thao diễn thủy binh, nơi bến có đò ngang chở khách buôn ngoài biển lên. Đầu phố phía Bắc là ngòi Sa Ngư, có gác cầu ván bắc ngang qua, hai bên nách cầu có dãy phố ngói, tụ tập trăm thứ hàng hóa, dọc bến sông ghe buôn lớn nhỏ đến đậu nối liền".
Thời ấy, đất Gia Định là một vùng nông nghiệp trù phú nên chợ Bến Thành đầy hàng hóa như: gạo, cá khô, tôm khô, cau, đường... bán ra để mua tơ lụa, quả thô, nhang, quạt, trà, đồ sành sứ, thuốc uống, dược thảo... từ nước ngoài mang đến. Tuy nhiên, sau cuộc nổi loạn của Lê Văn Khôi (1833-1835), thành Quy bị triệt hạ, phố chợ Bến Thành cũng không còn sầm uất như trước.
Trước khi Pháp đánh chiếm Gia Định, khu vực xung quanh thành Gia Định (bấy giờ là thành Phụng) mới chỉ có 100 ngàn dân và chợ Bến Thành vẫn là nơi đông đúc nhất. Cạnh khu chợ, dọc theo bờ sông Bến Nghé, các ghe thương thuyền thường đậu chen chúc nhau, tạo thành một thành phố nổi trên mặt nước. Tuy nhiên, khi ấy khu họp chợ trên bến mới chỉ là một dãy nhà trống lợp ngói.
Tháng 2/1859, Pháp chiếm thành Gia Định và hai ngày sau, thành phố bị thiêu rụi và chợ Bến Thành cũng cùng chung số phận. Năm 1860, người Pháp cho cho xây cất lại chợ Bến Thành trên nền chợ cũ. Chợ được xây bằng cột gạch, sườn gỗ, và lợp lá. Tháng 7/1870, chợ bị cháy và được xây lại bằng cột gạch, sườn gỗ, lợp ngói, có 5 gian.
Lúc này, chợ nằm bên bờ phía Nam của một con kênh rộng chạy đến trước cửa tòa nhà nay là trụ sở của Ủy ban Nhân dân thành phố, được gọi là Kinh Lớn. Dọc bờ kênh là một con đường, người Pháp đặt tên là Charner, người Việt gọi là Quảng Đông, bởi có nhiều người Quảng Đông làm ăn buôn bán ờ đây. Bờ kênh bênh kia là đường Rigault de Genouilly.
Chợ Bến Thành nằm tại vị trí hợp lưu của hai tuyến đường thủy là Kinh Lớn và rạch Cầu Sấu (nay là đường Hàm Nghi), ghe thuyền có thể cập bến và đổ người lên chợ bất cứ ở phía bên này hay bên kia. Còn người bên đất liền muốn qua chợ thì có thể đi qua những chiếc cầu gỗ xinh xắn bắc qua các con kênh, do đó chợ Bến Thành luôn luôn nhộn nhịp. Đến năm 1887-1888, Pháp cho lấp Kinh Lớn làm đường, tức là đường Nguyễn Huệ ngày nay.
Đến năm 1892, rạch Cầu Sấu cũng được lấp lại để làm được. Khu vực chợ Bến Thành càng trở nên đông đúc và phồn thịnh hơn. Tuy nhiên, khoảng giữa năm 1911, ngôi chợ trở nên cũ kỹ và lâm vào tình trạng có thể bị sụp đổ. Để tránh tai họa, người ta phải phá chợ, chỉ còn gian hàng thịt, vì mái tôn nhẹ, nên chưa bị phá. Đồng thời, người Pháp cũng lựa chọn một địa điểm để xây cất một khu chợ mới lớn hơn để phục vụ nhu cầu buôn bán sầm uất ngày càng phát triển. Địa điểm được lựa chọn nằm gần ga xe lửa Mỹ Tho (nay là Bến xe Sài Gòn), tức là địa điểm chợ Bến Thành ngày nay.
Địa điểm mà chợ Bến Thành ngày nay tọa lạc, trước kia là một cái ao, gọi là ao Borese. Năm 1912, Pháp lấp ao Boresse, xây chợ mới. Ngày 28/3/1914, khánh thành chợ mới. Chợ Bến Thành xưa trở thành chợ Cũ, còn Chợ Bến Thành mới được gọi là chợ Mới Sài Gòn. Ngày khánh thành chợ có khoảng 100.000 người tham dự, có cả dân từ các tỉnh đổ về. Cuộc lễ diễn ra trong ba ngày 28, 29 và 30 tháng 3 năm 1914 với pháo bông, xe hoa. Hai con đường bên hông chợ mãi đến năm 1940 còn là bến xe đò miền Đông và miền Tây.
Sau ngày giải phóng năm 1975, chợ Bến thành được sắp xếp và cải tạo lại. Năm 1985, chợ được sửa lại hoàn toàn nhưng vẫn giữ dáng vẻ chợ xưa. Cửa chính của chợ có một tháp đồng hồ 3 mặt. Hai bên tả hữu có 3 nóc nhà chợ lợp ngói. Chợ có 4 cửa: Đông, Tây, Nam, Bắc mở ra 4 đường Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Lê Lợi, Lê Thánh Tôn.
Chợ có hơn 3.000 sạp hàng, bán sỉ, bán lẻ đủ các loại hàng hóa, từ thực phẩm vật dụng hàng ngày đến những hàng xa xỉ phẩm… Các tiểu thương ở chợ Bến Thành ngày nay không còn mang hình ảnh những phụ nữ cần cù, lam lũ, chịu thương chịu khó như trước đây nữa mà đều là những nhà kinh doanh thực thụ. Họ trẻ trung, xinh đẹp, ăn mặc thời thượng và đặc biệt là nói ngoại ngữ rất lưu loát, từ Anh, Hoa, Nhật, Hàn, Pháp, Đức...
Những dòng tin khác:
>> Nổi bật vẻ đẹp Kuta
>> Bà Nà - ' nàng tiên xanh' quyến rũ
>> Độc đáo lễ hội đua bò
>> Thăm khu chợ nổi Damnoen Saduak ở Thái Lan
>> Chợ nổi Cái Bè
Hãy chia sẻ hình ảnh du lịch của bạn tại địa chỉ [email protected] để Ban biên tập KinhNghiemDuLich.org đăng tải lên Cổng thông tin Sổ tay du lịch và khám phá cho đông đảo bạn đọc được tham khảo và chia sẻ những cảm xúc của chính mình.
Chim noi cho Ben Thanh
Cho Ben Thanh la mot trong nhung bieu tuong, hinh anh doc dao cua thanh pho Ho Chi Minh. It ai biet rang, cho co mot lich su kha thang tram voi nhung bien co cua vung dat Sai Gon - Gia Dinh xua.
>>> Ben Nha Rong - Noi bat dau hanh trinh cuu nuoc
>>> Tro lai qua khu
>>> Kham pha cho dem Ben Thanh
>>> Du hi Sai Gon qua nhung khung hinh xua
Cho xua toa lac tren phan dat thuoc huyen Binh Duong, phu Tan Binh, tinh Gia Dinh. Vao khoang dau the ky 17, khi nguoi Viet den lap cu o vung dat phuong Nam thi Sai Gon cung tro thanh noi pho cho dong duc, nao nhiet nhat Nam Ky. Va o khu vuc doc bo song Ben Nghe, canh thanh Gia Dinh (bay gio la thanh Quy, con goi la thanh Bat Quai) hinh thanh mot khu cho nho rat sam uat, xay bang gach, suon go, mai tranh… Nhieu hoc gia cho rang, do nam canh ben song va thanh co nen ngay tu dau, cho da duoc goi la Ben Thanh.
Su cu mo ta ve cho nhu sau: "Pho cho nha cua tru mat o doc theo ben song. Cho dau ben nay co le den dau mua xuan gap ngay te ma, co thao dien thuy binh, noi ben co do ngang cho khach buon ngoai bien len. Dau pho phia Bac la ngoi Sa Ngu, co gac cau van bac ngang qua, hai ben nach cau co day pho ngoi, tu tap tram thu hang hoa, doc ben song ghe buon lon nho den dau noi lien".
Thoi ay, dat Gia Dinh la mot vung nong nghiep tru phu nen cho Ben Thanh day hang hoa nhu: gao, ca kho, tom kho, cau, duong... ban ra de mua to lua, qua tho, nhang, quat, tra, do sanh su, thuoc uong, duoc thao... tu nuoc ngoai mang den. Tuy nhien, sau cuoc noi loan cua Le Van Khoi (1833-1835), thanh Quy bi triet ha, pho cho Ben Thanh cung khong con sam uat nhu truoc.
Truoc khi Phap danh chiem Gia Dinh, khu vuc xung quanh thanh Gia Dinh (bay gio la thanh Phung) moi chi co 100 ngan dan va cho Ben Thanh van la noi dong duc nhat. Canh khu cho, doc theo bo song Ben Nghe, cac ghe thuong thuyen thuong dau chen chuc nhau, tao thanh mot thanh pho noi tren mat nuoc. Tuy nhien, khi ay khu hop cho tren ben moi chi la mot day nha trong lop ngoi.
Thang 2/1859, Phap chiem thanh Gia Dinh va hai ngay sau, thanh pho bi thieu rui va cho Ben Thanh cung cung chung so phan. Nam 1860, nguoi Phap cho cho xay cat lai cho Ben Thanh tren nen cho cu. Cho duoc xay bang cot gach, suon go, va lop la. Thang 7/1870, cho bi chay va duoc xay lai bang cot gach, suon go, lop ngoi, co 5 gian.
Luc nay, cho nam ben bo phia Nam cua mot con kenh rong chay den truoc cua toa nha nay la tru so cua Uy ban Nhan dan thanh pho, duoc goi la Kinh Lon. Doc bo kenh la mot con duong, nguoi Phap dat ten la Charner, nguoi Viet goi la Quang Dong, boi co nhieu nguoi Quang Dong lam an buon ban o day. Bo kenh benh kia la duong Rigault de Genouilly.
Cho Ben Thanh nam tai vi tri hop luu cua hai tuyen duong thuy la Kinh Lon va rach Cau Sau (nay la duong Ham Nghi), ghe thuyen co the cap ben va do nguoi len cho bat cu o phia ben nay hay ben kia. Con nguoi ben dat lien muon qua cho thi co the di qua nhung chiec cau go xinh xan bac qua cac con kenh, do do cho Ben Thanh luon luon nhon nhip. Den nam 1887-1888, Phap cho lap Kinh Lon lam duong, tuc la duong Nguyen Hue ngay nay.
Den nam 1892, rach Cau Sau cung duoc lap lai de lam duoc. Khu vuc cho Ben Thanh cang tro nen dong duc va phon thinh hon. Tuy nhien, khoang giua nam 1911, ngoi cho tro nen cu ky va lam vao tinh trang co the bi sup do. De tranh tai hoa, nguoi ta phai pha cho, chi con gian hang thit, vi mai ton nhe, nen chua bi pha. Dong thoi, nguoi Phap cung lua chon mot dia diem de xay cat mot khu cho moi lon hon de phuc vu nhu cau buon ban sam uat ngay cang phat trien. Dia diem duoc lua chon nam gan ga xe lua My Tho (nay la Ben xe Sai Gon), tuc la dia diem cho Ben Thanh ngay nay.
Dia diem ma cho Ben Thanh ngay nay toa lac, truoc kia la mot cai ao, goi la ao Borese. Nam 1912, Phap lap ao Boresse, xay cho moi. Ngay 28/3/1914, khanh thanh cho moi. Cho Ben Thanh xua tro thanh cho Cu, con Cho Ben Thanh moi duoc goi la cho Moi Sai Gon. Ngay khanh thanh cho co khoang 100.000 nguoi tham du, co ca dan tu cac tinh do ve. Cuoc le dien ra trong ba ngay 28, 29 va 30 thang 3 nam 1914 voi phao bong, xe hoa. Hai con duong ben hong cho mai den nam 1940 con la ben xe do mien Dong va mien Tay.
Sau ngay giai phong nam 1975, cho Ben thanh duoc sap xep va cai tao lai. Nam 1985, cho duoc sua lai hoan toan nhung van giu dang ve cho xua. Cua chinh cua cho co mot thap dong ho 3 mat. Hai ben ta huu co 3 noc nha cho lop ngoi. Cho co 4 cua: Dong, Tay, Nam, Bac mo ra 4 duong Phan Boi Chau, Phan Chu Trinh, Le Loi, Le Thanh Ton.
Cho co hon 3.000 sap hang, ban si, ban le du cac loai hang hoa, tu thuc pham vat dung hang ngay den nhung hang xa xi pham… Cac tieu thuong o cho Ben Thanh ngay nay khong con mang hinh anh nhung phu nu can cu, lam lu, chiu thuong chiu kho nhu truoc day nua ma deu la nhung nha kinh doanh thuc thu. Ho tre trung, xinh dep, an mac thoi thuong va dac biet la noi ngoai ngu rat luu loat, tu Anh, Hoa, Nhat, Han, Phap, Duc...
Nhung dong tin khac:
>> Noi bat ve dep Kuta
>> Ba Na - ' nang tien xanh' quyen ru
>> Doc dao le hoi dua bo
>> Tham khu cho noi Damnoen Saduak o Thai Lan
>> Cho noi Cai Be
Hay chia se hinh anh du lich cua ban tai dia chi [email protected] de Ban bien tap KinhNghiemDuLich.org dang tai len Cong thong tin So tay du lich va kham pha cho dong dao ban doc duoc tham khao va chia se nhung cam xuc cua chinh minh.
Chìm nổi chợ Bến Thành
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Chợ Bến Thành là một trong những biểu tượng, hình ảnh độc đáo của thành phố Hồ Chí Minh. Ít ai biết rằng, chợ có một lịch sử khá thăng trầm với những biến cố của vùng đất Sài Gòn - Gia Định xưa.