Thấy bạn bè dân "phượt" kháo nhau sắp khởi công xây dựng đập thủy điện Trung Sơn. Sau đó, khi hồ thủy điện hình thành và đi vào hoạt động, cung đường lịch sử Mai Châu - Mường Lát - Sài Khao - theo bước chân đoàn quân Tây tiến năm nào sẽ chỉ còn trong kỷ niệm.
Thế là chúng tôi lại lục tục chuẩn bị xe cộ, đồ đoàn tiến về nơi ấy.
Hùng vĩ Sài Khao - Ảnh: Iris
Sài Khao, một Sài Khao trầm hùng trong câu thơ của Quang Dũng “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi...” giờ đây vẫn khó khăn và nghèo nàn, nhưng Sài Khao vẫn là một mảnh đất đủ lãng mạn và nên thơ để níu lòng lữ khách.
Lên Sài Khao, nếu đi theo đường Hồ Chí Minh, từ TP Thanh Hóa qua Cẩm Thủy, Hồi Xuân tới Mường Lát, đi khoảng 20km nữa sẽ tới Sài Khao. Còn theo hướng Mai Châu, Trung Sơn, Mường Lý, khi qua Mường Lý rẽ trái, đi khoảng 15-18km nữa thì đến. Mường Lát - Sài Khao đi rồi mới thấy nó còn hơn cả một cung đường tìm về với lịch sử. Và đó cũng là cung đường nơi trái tim tìm đến với trái tim... Thương lắm Sài Khao!
1. Sài Khao chào đón khách lữ hành bằng những con dốc cao ngút tầm mắt nối nhau điệp trùng, trong đó dài nhất và cao nhất phải kể tới con đèo Pù Hin Hại - con đèo đã khiến nhiều xe máy trong đoàn chết máy giữa chừng vì quá dài, cao, và dốc. Không ít xe người ngồi sau phải nhảy xuống đẩy xe mới đi nổi.
Vượt qua bao đèo cao hiểm trở, Sài Khao cũng hiện ra trước mắt những người lữ khách trong chiều tà với vẻ nghèo nàn, hoang sơ nhưng rất đỗi nên thơ của nó.
Bản ở đây có khoảng 90 hộ dân với khoảng 390 nhân khẩu, chủ yếu người dân tộc Mông sinh sống. Sài Khao không có điện, không nước sạch, không chợ, không đường bêtông và thông tin liên lạc... Những ngôi nhà nằm chênh vênh trên sườn đồi hay cheo leo ở lưng chừng con dốc. Còn ngôi trường của lũ trẻ thì dựng tạm bằng vách gỗ thô sơ, lợp mái tôn, nghiêng nghiêng bên cạnh đồn biên phòng như cần che chở...
Đêm xuống, Sài Khao chìm trong bóng tối tịch mịch. Không điện chiếu sáng, mọi sinh hoạt đều diễn ra trong đêm tối. Leo lét vài ánh nến, ánh đèn dầu ở đâu đó. Lũ trẻ con cũng chỉ có thể chơi đùa trong ánh sáng loang loáng của vài chiếc đèn pin nhỏ. Trong đêm tịch mịch, tiếng cười của chúng vang lẫn vào bóng đêm...
Sài Khao chào đón người lữ khách
bằng những con dốc cao khúc khuỷu - Ảnh: Seiya
Con dốc Pù Hin Hại - Ảnh: Seiya
Những nương lúa, nương ngô chạy dọc đường đi - Ảnh: Iris
Một góc Sài Khao trong nắng sớm - Ảnh: Iris
2. Khó khăn nghèo nàn là vậy, nhưng vượt lên trên tất cả vẫn là cảnh sắc hùng tráng mà nên thơ quá đỗi của Sài Khao. Vẻ nên thơ hoang dại mà ai đến một lần khó có thể quên được.
Được mệnh danh là “Đà Lạt của Thanh Hóa”, Sài Khao có không khí rất trong lành, mát mẻ và thoáng đãng. Là một trong những bản cao nhất tỉnh, nên đứng trên đỉnh Sài Khao có thể phóng tầm mắt ra những núi non điệp trùng thơ mộng xung quanh. Đón bình minh hay hoàng hôn ở Sài Khao đều đẹp đến mê hồn. Vào những buổi sáng sớm sau cơn mưa, có thể thấy mây vờn trên những đỉnh núi mơ màng và tráng lệ...
Bao quanh bản của người Mông là những nương ngô, nương lúa xanh mát ngút ngàn - những nương lúa nương ngô giúp xua đi cái đói, cái nghèo của người dân Sài Khao. Rất “hồn nhiên” như không quan tâm tới sự ngỡ ngàng của những lữ khách phương xa, những nương lúa, nương ngô cứ “bò” từ sườn đồi nọ sang quả núi kia, trải dài mãi ra dưới bầu trời xanh thăm thẳm... Đẹp đến nao lòng!
Đêm ở Sài Khao cũng có vẻ đẹp riêng của nó. Tĩnh lặng và êm đềm với bầu trời đầy sao mênh mông bất tận. Đến Sài Khao, nhói lòng trước những cảnh sinh hoạt vất vả của bà con, nhưng cũng là lúc lắng lòng, nhớ lại tuổi thơ xưa ở một miền quê nghèo nào đó. Không điện, nên ta có thể vui đùa với bầu trời sao bao la, có thể nhìn ngắm dải Ngân hà, hay chòm sao Orion thần bí... Trẻ con ở thành phố bây giờ điện đèn rực rỡ, đâu còn có mấy dịp để ngắm sao?
Và hơn hết cả, Sài Khao có những con người quá đỗi tốt bụng và hiền lành. Nhớ như in nụ cười của chị chủ quán trẻ hiền lành khi cho chúng tôi mớ măng tươi để nấu bữa ăn “cải thiện” ở Sài Khao. Nhớ bác bán kem chỉ lấy tiền kem ốc quế, còn thì mời cả nhóm ăn kem túi không tính tiền. Nhớ những khuôn mặt hiền lành của những người dân đã nhiệt tình chỉ đường cho chúng tôi đi đúng hướng. Nhớ các anh biên phòng tốt bụng và nhiệt tình lo chỗ ăn chỗ ngủ cho từng đứa.
Và nhớ nhất là những nụ cười hồn nhiên, trong trẻo quá đỗi của lũ trẻ con nơi này...
Những ánh mắt ngây thơ trong sáng ở Sài Khao - Ảnh: Seiya
3. Khó khăn vẫn còn chất chồng... Nhiều đoàn khách du lịch, nhất là các bạn trẻ trong phong trào "phượt" tình nguyện đã đến với Sài Khao, chia sẻ những khó khăn với người dân ở đây, mang cho trẻ con ở Sài Khao quần áo, lương thực, bánh kẹo và sách vở... Nhưng những chia sẻ ấy, với sức lực của các bạn trẻ "phượt" tình nguyện thì vẫn chưa thấm vào đâu so với những khó khăn nơi đây...
Sài Khao vẫn cần lắm những tấm lòng, cần lắm những trái tim!
Thuong lam Sai Khao
Thay ban be dan "phuot" khao nhau sap khoi cong xay dung dap thuy dien Trung Son. Sau do, khi ho thuy dien hinh thanh va di vao hoat dong, cung duong lich su Mai Chau - Muong Lat - Sai Khao - theo buoc chan doan quan Tay tien nam nao se chi con trong ky niem.
The la chung toi lai luc tuc chuan bi xe co, do doan tien ve noi ay.
Hung vi Sai Khao - Anh: Iris
Sai Khao, mot Sai Khao tram hung trong cau tho cua Quang Dung “Sai Khao suong lap doan quan moi...” gio day van kho khan va ngheo nan, nhung Sai Khao van la mot manh dat du lang man va nen tho de niu long lu khach.
Len Sai Khao, neu di theo duong Ho Chi Minh, tu TP Thanh Hoa qua Cam Thuy, Hoi Xuan toi Muong Lat, di khoang 20km nua se toi Sai Khao. Con theo huong Mai Chau, Trung Son, Muong Ly, khi qua Muong Ly re trai, di khoang 15-18km nua thi den. Muong Lat - Sai Khao di roi moi thay no con hon ca mot cung duong tim ve voi lich su. Va do cung la cung duong noi trai tim tim den voi trai tim... Thuong lam Sai Khao!
1. Sai Khao chao don khach lu hanh bang nhung con doc cao ngut tam mat noi nhau diep trung, trong do dai nhat va cao nhat phai ke toi con deo Pu Hin Hai - con deo da khien nhieu xe may trong doan chet may giua chung vi qua dai, cao, va doc. Khong it xe nguoi ngoi sau phai nhay xuong day xe moi di noi.
Vuot qua bao deo cao hiem tro, Sai Khao cung hien ra truoc mat nhung nguoi lu khach trong chieu ta voi ve ngheo nan, hoang so nhung rat doi nen tho cua no.
Ban o day co khoang 90 ho dan voi khoang 390 nhan khau, chu yeu nguoi dan toc Mong sinh song. Sai Khao khong co dien, khong nuoc sach, khong cho, khong duong betong va thong tin lien lac... Nhung ngoi nha nam chenh venh tren suon doi hay cheo leo o lung chung con doc. Con ngoi truong cua lu tre thi dung tam bang vach go tho so, lop mai ton, nghieng nghieng ben canh don bien phong nhu can che cho...
Dem xuong, Sai Khao chim trong bong toi tich mich. Khong dien chieu sang, moi sinh hoat deu dien ra trong dem toi. Leo let vai anh nen, anh den dau o dau do. Lu tre con cung chi co the choi dua trong anh sang loang loang cua vai chiec den pin nho. Trong dem tich mich, tieng cuoi cua chung vang lan vao bong dem...
Sai Khao chao don nguoi lu khach
bang nhung con doc cao khuc khuyu - Anh: Seiya
Con doc Pu Hin Hai - Anh: Seiya
Nhung nuong lua, nuong ngo chay doc duong di - Anh: Iris
Mot goc Sai Khao trong nang som - Anh: Iris
2. Kho khan ngheo nan la vay, nhung vuot len tren tat ca van la canh sac hung trang ma nen tho qua doi cua Sai Khao. Ve nen tho hoang dai ma ai den mot lan kho co the quen duoc.
Duoc menh danh la “Da Lat cua Thanh Hoa”, Sai Khao co khong khi rat trong lanh, mat me va thoang dang. La mot trong nhung ban cao nhat tinh, nen dung tren dinh Sai Khao co the phong tam mat ra nhung nui non diep trung tho mong xung quanh. Don binh minh hay hoang hon o Sai Khao deu dep den me hon. Vao nhung buoi sang som sau con mua, co the thay may von tren nhung dinh nui mo mang va trang le...
Bao quanh ban cua nguoi Mong la nhung nuong ngo, nuong lua xanh mat ngut ngan - nhung nuong lua nuong ngo giup xua di cai doi, cai ngheo cua nguoi dan Sai Khao. Rat “hon nhien” nhu khong quan tam toi su ngo ngang cua nhung lu khach phuong xa, nhung nuong lua, nuong ngo cu “bo” tu suon doi no sang qua nui kia, trai dai mai ra duoi bau troi xanh tham tham... Dep den nao long!
Dem o Sai Khao cung co ve dep rieng cua no. Tinh lang va em dem voi bau troi day sao menh mong bat tan. Den Sai Khao, nhoi long truoc nhung canh sinh hoat vat va cua ba con, nhung cung la luc lang long, nho lai tuoi tho xua o mot mien que ngheo nao do. Khong dien, nen ta co the vui dua voi bau troi sao bao la, co the nhin ngam dai Ngan ha, hay chom sao Orion than bi... Tre con o thanh pho bay gio dien den ruc ro, dau con co may dip de ngam sao?
Va hon het ca, Sai Khao co nhung con nguoi qua doi tot bung va hien lanh. Nho nhu in nu cuoi cua chi chu quan tre hien lanh khi cho chung toi mo mang tuoi de nau bua an “cai thien” o Sai Khao. Nho bac ban kem chi lay tien kem oc que, con thi moi ca nhom an kem tui khong tinh tien. Nho nhung khuon mat hien lanh cua nhung nguoi dan da nhiet tinh chi duong cho chung toi di dung huong. Nho cac anh bien phong tot bung va nhiet tinh lo cho an cho ngu cho tung dua.
Va nho nhat la nhung nu cuoi hon nhien, trong treo qua doi cua lu tre con noi nay...
Nhung anh mat ngay tho trong sang o Sai Khao - Anh: Seiya
3. Kho khan van con chat chong... Nhieu doan khach du lich, nhat la cac ban tre trong phong trao "phuot" tinh nguyen da den voi Sai Khao, chia se nhung kho khan voi nguoi dan o day, mang cho tre con o Sai Khao quan ao, luong thuc, banh keo va sach vo... Nhung nhung chia se ay, voi suc luc cua cac ban tre "phuot" tinh nguyen thi van chua tham vao dau so voi nhung kho khan noi day...
Sai Khao van can lam nhung tam long, can lam nhung trai tim!
Thương lắm Sài Khao
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Thấy bạn bè dân "phượt" kháo nhau sắp khởi công xây dựng đập thủy điện Trung Sơn. Sau đó, khi hồ thủy điện hình thành và đi vào hoạt động, cung đường lịch sử Mai Châu - Mường Lát - Sài Khao - theo bước chân đoàn quân Tây tiến năm nào sẽ chỉ còn trong kỷ niệm.