9/1/2025
ẩm thực du lịch ,
12392
Cách trung tâm phố cổ Hội An (Quảng Nam) khoảng 25 hải lý, đảo Cù Lao Chàm vẫn còn giữ được vẻ hiền hòa, thuần khiết. Đặc biệt cư dân nơi đây còn giữ nếp nghề truyền thống gói bánh ít lá gai dẫu đã trải qua bao thăng trầm.
Thơm ngon những chiếc bánh ít Cù Lao Chàm - Ảnh: T.Ly
Thuở ban đầu, bánh ít lá gai Cù Lao Chàm chỉ xuất hiện trong dịp lễ, tết truyền thống. Nhưng nhờ hương vị thơm ngon, bánh ít Cù Lao Chàm thành thương hiệu riêng, nổi tiếng. Và không biết tự bao giờ, tấm bánh ít quà quê nơi đảo nhỏ đã trở thành hương vị khó quên với nhiều du khách ghé thăm.
Để cho ra đời một chiếc bánh ít lá gai ngon phải trải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi người làm bánh phải khéo léo và tỉ mỉ. Riêng tại vùng đảo Cù Lao Chàm quy trình làm bánh rất riêng, khó có thể nhầm lẫn.
Ngày nay, nhắc đến Cù Lao Chàm, bên cạnh các loại mực một nắng, cá khô… người ta không thể không nhắc đến bánh ít lá gai. Mỗi ngày, từng gói bánh bọc cẩn thận trong tờ báo cũ theo tay du khách đi khắp mọi miền.
Đầu tiên chọn loại lá gai tươi. Người nấu bánh phải vào tận rừng trên đảo để tìm bằng được những gùi lá gai xanh đậm. Lá đem về xé làm hai, tước bỏ xơ, sống lá, rửa sạch, luộc cho lá mềm nhừ rồi vớt ra để nguội, vẩy cho thật ráo nước. Cho vào cối hoặc máy nghiền từng ít một, giã cho lá nhuyễn mịn.
Công đoạn tiếp theo là quết bột bằng cách trộn đều bột nếp (loại bột nếp lúa mới, vừa thơm vừa dẻo) sau đó quết hỗn hợp bột với lá gai đã giã mịn. Khâu quết bột quyết định bánh có ngon hay không. Phải quết thật kỹ, nếu không hỗn hợp bột sẽ bị lợn cợn làm bánh không mịn. Sau khi quết, trộn đều nước đường tỉ lệ vừa ăn với hỗn hợp bột và lá gai, nhồi kỹ lần nữa cho thật mịn bóng.
Riêng phần nhân bánh làm bằng đậu xanh được hấp chín, giã nhuyễn mịn trộn với ít đường. Tuy nhiên, để có được chiếc bánh ít “đặc hạng” như ở vùng đảo Cù Lao Chàm, phần nhân bánh không chỉ thuần túy làm bằng đậu xanh mà còn trộn chung với dừa nạo sợi trụng qua nước sôi để ráo và không quên nhỏ thêm vài giọt dầu hoa bưởi.
Cuối cùng là gói và mang bánh đi hấp. Người ta chọn lá gói bánh ít là lá chuối chát (chuối hột), không dùng lá chuối khác. Người gói bánh phải đảm bảo bánh gói cho nhanh, cho khéo. Từng cục bột được dàn mỏng, cho nhân vào, vo tròn. Lót từ hai đến ba miếng lá chuối xếp mí lên nhau, thoa lên mặt lá trong cùng ít dầu ăn rồi đặt viên bánh vào giữa. Chỉ cần vài ba động tác khéo léo từ đôi bàn tay người thợ là đã có những chiếc bánh ít lá gai hình tam giác, hình tháp xinh xắn.
Những thau bánh chờ du khách ghé mua - Ảnh: T.Ly
Bánh gói xong mang đi hấp cách thủy trong nồi nước sôi để lửa lớn. Khâu hấp bánh tưởng đơn giản nhưng cũng khá kỳ công và quyết định chất lượng bánh. Bánh phải xếp thưa, không quá hai chồng để dễ chín đều. Hấp đúng 30 phút sau khi nước sôi là được. Nhanh tay lấy bánh ra, để chỗ thoáng gió cho lá mau ráo.
Không khoe mùi tỏa hương như bánh ram, bánh khoai…, chỉ tới khi bóc bánh đặt lên đĩa người ta mới thật sự ngỡ ngàng, lớp vỏ mỏng với sắc xanh sẫm bình dị, bao lấy khối nhân bóng vàng bên trong.
Bánh ít lá gai - quà quê nơi phố thị
Từ lâu, bánh ít lá gai là niềm tự hào của người dân nơi phố cổ Hội An. Người con xa quê trên mỗi bước đường cứ nhớ hoài mùi hương gạo nếp, hương lá gai phảng phất trong từng chiếc bánh ít nhỏ nhắn. Mỗi du khách khi đến Hội An cũng tìm đường vượt sóng đến được đảo Cù Lao Chàm để tha hồ thưởng thức những chiếc bánh ít hay tận mắt chứng kiến cách làm bánh rồi mua về làm quà cho người thân.
Banh it la gai Cu Lao Cham
Cach trung tam pho co Hoi An (Quang Nam) khoang 25 hai ly, dao Cu Lao Cham van con giu duoc ve hien hoa, thuan khiet. Dac biet cu dan noi day con giu nep nghe truyen thong goi banh it la gai dau da trai qua bao thang tram.
Thom ngon nhung chiec banh it Cu Lao Cham - Anh: T.Ly
Thuo ban dau, banh it la gai Cu Lao Cham chi xuat hien trong dip le, tet truyen thong. Nhung nho huong vi thom ngon, banh it Cu Lao Cham thanh thuong hieu rieng, noi tieng. Va khong biet tu bao gio, tam banh it qua que noi dao nho da tro thanh huong vi kho quen voi nhieu du khach ghe tham.
De cho ra doi mot chiec banh it la gai ngon phai trai qua rat nhieu cong doan, doi hoi nguoi lam banh phai kheo leo va ti mi. Rieng tai vung dao Cu Lao Cham quy trinh lam banh rat rieng, kho co the nham lan.
Ngay nay, nhac den Cu Lao Cham, ben canh cac loai muc mot nang, ca kho… nguoi ta khong the khong nhac den banh it la gai. Moi ngay, tung goi banh boc can than trong to bao cu theo tay du khach di khap moi mien.
Dau tien chon loai la gai tuoi. Nguoi nau banh phai vao tan rung tren dao de tim bang duoc nhung gui la gai xanh dam. La dem ve xe lam hai, tuoc bo xo, song la, rua sach, luoc cho la mem nhu roi vot ra de nguoi, vay cho that rao nuoc. Cho vao coi hoac may nghien tung it mot, gia cho la nhuyen min.
Cong doan tiep theo la quet bot bang cach tron deu bot nep (loai bot nep lua moi, vua thom vua deo) sau do quet hon hop bot voi la gai da gia min. Khau quet bot quyet dinh banh co ngon hay khong. Phai quet that ky, neu khong hon hop bot se bi lon con lam banh khong min. Sau khi quet, tron deu nuoc duong ti le vua an voi hon hop bot va la gai, nhoi ky lan nua cho that min bong.
Rieng phan nhan banh lam bang dau xanh duoc hap chin, gia nhuyen min tron voi it duong. Tuy nhien, de co duoc chiec banh it “dac hang” nhu o vung dao Cu Lao Cham, phan nhan banh khong chi thuan tuy lam bang dau xanh ma con tron chung voi dua nao soi trung qua nuoc soi de rao va khong quen nho them vai giot dau hoa buoi.
Cuoi cung la goi va mang banh di hap. Nguoi ta chon la goi banh it la la chuoi chat (chuoi hot), khong dung la chuoi khac. Nguoi goi banh phai dam bao banh goi cho nhanh, cho kheo. Tung cuc bot duoc dan mong, cho nhan vao, vo tron. Lot tu hai den ba mieng la chuoi xep mi len nhau, thoa len mat la trong cung it dau an roi dat vien banh vao giua. Chi can vai ba dong tac kheo leo tu doi ban tay nguoi tho la da co nhung chiec banh it la gai hinh tam giac, hinh thap xinh xan.
Nhung thau banh cho du khach ghe mua - Anh: T.Ly
Banh goi xong mang di hap cach thuy trong noi nuoc soi de lua lon. Khau hap banh tuong don gian nhung cung kha ky cong va quyet dinh chat luong banh. Banh phai xep thua, khong qua hai chong de de chin deu. Hap dung 30 phut sau khi nuoc soi la duoc. Nhanh tay lay banh ra, de cho thoang gio cho la mau rao.
Khong khoe mui toa huong nhu banh ram, banh khoai…, chi toi khi boc banh dat len dia nguoi ta moi that su ngo ngang, lop vo mong voi sac xanh sam binh di, bao lay khoi nhan bong vang ben trong.
Banh it la gai - qua que noi pho thi
Tu lau, banh it la gai la niem tu hao cua nguoi dan noi pho co Hoi An. Nguoi con xa que tren moi buoc duong cu nho hoai mui huong gao nep, huong la gai phang phat trong tung chiec banh it nho nhan. Moi du khach khi den Hoi An cung tim duong vuot song den duoc dao Cu Lao Cham de tha ho thuong thuc nhung chiec banh it hay tan mat chung kien cach lam banh roi mua ve lam qua cho nguoi than.
Bánh ít lá gai Cù Lao Chàm
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Cách trung tâm phố cổ Hội An (Quảng Nam) khoảng 25 hải lý, đảo Cù Lao Chàm vẫn còn giữ được vẻ hiền hòa, thuần khiết. Đặc biệt cư dân nơi đây còn giữ nếp nghề truyền thống gói bánh ít lá gai dẫu đã trải qua bao thăng trầm.