Nói đến U Minh là phải nói đến rừng tràm. Đây là loại rừng thuần nhất, chiếm gần hết miệt U Minh. Vào mùa hanh khô, tràm nở hoa trắng xóa, quyến rũ ong từ các nơi khác kéo về hút mật hoa thỏa thích.
Từ lâu, người dân U Minh có nhiều kinh nghiệm gác kèo cho ong làm tổ. Gác kèo đòi hỏi phải khéo tay và có nhiều kinh nghiệm. Kèo là một nhánh cây tràm có nhiều cành non tua tủa. Người thợ rừng chặt lấy một đoạn chừng vài mét, xong, tìm chọn địa thế cho thích hợp và một cây tràm cho thật vừa ý. Đó là cây vừa kín đáo vừa im ắng, có ít nhiều bóng nắng rọi vào.
Con ong kén chọn cũng chẳng kém. Nó không thích làm tổ ở nơi rợp bóng cây, vì những nơi ẩm thấp bao giờ mật cũng có vị chua. Khi gác kèo xong còn phải làm sạch những nhánh cây chung quanh để khi lấy mật khỏi bị vướng víu. Kèo nên gác trước khi mùa hoa tràm nở, thường vào khoảng tháng mười, tháng mười một Âm lịch, để cho những cơn mưa muộn rửa sạch hết dấu vết, mà nhánh kèo cũng đủ thời gian khô đi, giống như bao nhiêu cành khô khác. Chiếc kèo nào có dấu vết khả nghi là đàn ong tránh xa ngay. Gác kèo xong rồi thì chờ cho ong kéo đến xây tổ. Người chủ chỉ có việc lui tới thăm nom, đợi khi đến lứa thì lấy mật mang về.
Mùa đi ăn ong ở đây có nghĩa là đi vào rừng cạy tổ ong lấy mật. Đi ăn ong càng đông, càng thú vị và hào hứng. Phải chuẩn bị cây đuốc bằng lá dừa khô, đem nhúng nước hơi ướt để khi đốt lên tỏa ra nhiều khói, làm cho ong ngạt thở, sợ mà bay tản đi hết. Người thợ rừng bắt đầu trèo lên cây, đứng phía trên đầu gió mà đốt đuốc, có khi cột cây đuốc vào đầu cây sào dài đưa lên gần tổ ong.
Gặp khói cay mù mịt, bầy ong bay tỏa ra theo chiều gió xuôi và thợ ăn ong bắt đầu dùng con dao nhọn xăm thông tổ ong cho mật chảy ra, trong khi người đứng phía dưới đưa chiếc thùng nhựa hứng lấy, gọi nôm na là thúng ong. Mật ong nguyên chất đặc quánh tuôn ra, cho đến khi nào hết mật mới thôi. Bấy giờ chỉ còn lại cái tổ đầy ong non nằm trong mỗi các lỗ hình lục giác đều đặn, trông thật lạ mắt.
Và cái xác tổ ong còn lại gọi là mứt, cạy ra, đem về nhà, gỡ lấy hết ong non, trộn với bắp chuối, rau răm, đậu phộng làm món gỏi thì ngon hết ý! Có người ăn ong không hợp, mặt mày sưng vù lên, thân thể ngứa ngáy khó chịu, nhưng chỉ vài giờ sau sẽ hết! Nếu vào dịp này mà có khách xa đến chơi nhà, thế nào cũng được gia chủ thết đãi một chầu ong non chấm với mật ong. Có lẽ đây là món ăn mật thú vị nhất. Gia chủ bày cả một tấm ong non trên mặt chiếc mâm nhôm và một vò mật ong nguyên chất sóng sánh.
Bạn cứ tự nhiên múc lấy mật cho vào chén rồi cầm con dao sắc cắt tầng ong non ra thành từng miếng như cắt bánh ga-tô, chấm vào mật. Cứ thế, vừa ăn ong vừa húp mật cho đến khi nào ngán mới thôi. Xong bữa tiệc ong, bạn sẽ có một cảm giác lâng lâng thèm ngủ. Không sao! Cứ đánh một giấc rồi sẽ tươi tỉnh lại ngay!
Sau khi gỡ hết ong non, người ta đem cái mứt cho vào chảo, nấu cho chảy ra thành sáp ong để dùng hoặc đem bán. Sáp nấu chảy cho vào nhiều chén để đông đặc gọi là bánh sáp, còn nếu hai bánh sáp úp lại thành đôi gọi là nan sáp.
Một tổ ong thông thường cho từ 3-5 lít mật. Tổ ong được mùa và thuộc loại to nhất chứa đến 10 lít. Và mỗi thợ rừng sau mùa gác kèo, thu đến hàng trăm lít mật. Mật ong U Minh mang hương vị đặc biệt của hoa tràm nổi tiếng. Loại mật này trong và vàng như nước cam, để lâu năm không đổi màu và cũng không biến chất, đặc biệt là nó không bao giờ đọng chất đường.
Mật ong là đặc sản quý giá nhất của rừng U Minh được nhiều người tiêu dùng tin tưởng và ưa thích nhất hiện nay.
U Minh – mua lay mat
Noi den U Minh la phai noi den rung tram. Day la loai rung thuan nhat, chiem gan het miet U Minh. Vao mua hanh kho, tram no hoa trang xoa, quyen ru ong tu cac noi khac keo ve hut mat hoa thoa thich.
Tu lau, nguoi dan U Minh co nhieu kinh nghiem gac keo cho ong lam to. Gac keo doi hoi phai kheo tay va co nhieu kinh nghiem. Keo la mot nhanh cay tram co nhieu canh non tua tua. Nguoi tho rung chat lay mot doan chung vai met, xong, tim chon dia the cho thich hop va mot cay tram cho that vua y. Do la cay vua kin dao vua im ang, co it nhieu bong nang roi vao.
Con ong ken chon cung chang kem. No khong thich lam to o noi rop bong cay, vi nhung noi am thap bao gio mat cung co vi chua. Khi gac keo xong con phai lam sach nhung nhanh cay chung quanh de khi lay mat khoi bi vuong viu. Keo nen gac truoc khi mua hoa tram no, thuong vao khoang thang muoi, thang muoi mot Am lich, de cho nhung con mua muon rua sach het dau vet, ma nhanh keo cung du thoi gian kho di, giong nhu bao nhieu canh kho khac. Chiec keo nao co dau vet kha nghi la dan ong tranh xa ngay. Gac keo xong roi thi cho cho ong keo den xay to. Nguoi chu chi co viec lui toi tham nom, doi khi den lua thi lay mat mang ve.
Mua di an ong o day co nghia la di vao rung cay to ong lay mat. Di an ong cang dong, cang thu vi va hao hung. Phai chuan bi cay duoc bang la dua kho, dem nhung nuoc hoi uot de khi dot len toa ra nhieu khoi, lam cho ong ngat tho, so ma bay tan di het. Nguoi tho rung bat dau treo len cay, dung phia tren dau gio ma dot duoc, co khi cot cay duoc vao dau cay sao dai dua len gan to ong.
Gap khoi cay mu mit, bay ong bay toa ra theo chieu gio xuoi va tho an ong bat dau dung con dao nhon xam thong to ong cho mat chay ra, trong khi nguoi dung phia duoi dua chiec thung nhua hung lay, goi nom na la thung ong. Mat ong nguyen chat dac quanh tuon ra, cho den khi nao het mat moi thoi. Bay gio chi con lai cai to day ong non nam trong moi cac lo hinh luc giac deu dan, trong that la mat.
Va cai xac to ong con lai goi la mut, cay ra, dem ve nha, go lay het ong non, tron voi bap chuoi, rau ram, dau phong lam mon goi thi ngon het y! Co nguoi an ong khong hop, mat may sung vu len, than the ngua ngay kho chiu, nhung chi vai gio sau se het! Neu vao dip nay ma co khach xa den choi nha, the nao cung duoc gia chu thet dai mot chau ong non cham voi mat ong. Co le day la mon an mat thu vi nhat. Gia chu bay ca mot tam ong non tren mat chiec mam nhom va mot vo mat ong nguyen chat song sanh.
Ban cu tu nhien muc lay mat cho vao chen roi cam con dao sac cat tang ong non ra thanh tung mieng nhu cat banh ga-to, cham vao mat. Cu the, vua an ong vua hup mat cho den khi nao ngan moi thoi. Xong bua tiec ong, ban se co mot cam giac lang lang them ngu. Khong sao! Cu danh mot giac roi se tuoi tinh lai ngay!
Sau khi go het ong non, nguoi ta dem cai mut cho vao chao, nau cho chay ra thanh sap ong de dung hoac dem ban. Sap nau chay cho vao nhieu chen de dong dac goi la banh sap, con neu hai banh sap up lai thanh doi goi la nan sap.
Mot to ong thong thuong cho tu 3-5 lit mat. To ong duoc mua va thuoc loai to nhat chua den 10 lit. Va moi tho rung sau mua gac keo, thu den hang tram lit mat. Mat ong U Minh mang huong vi dac biet cua hoa tram noi tieng. Loai mat nay trong va vang nhu nuoc cam, de lau nam khong doi mau va cung khong bien chat, dac biet la no khong bao gio dong chat duong.
Mat ong la dac san quy gia nhat cua rung U Minh duoc nhieu nguoi tieu dung tin tuong va ua thich nhat hien nay.
U Minh – mùa lấy mật
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Nói đến U Minh là phải nói đến rừng tràm. Đây là loại rừng thuần nhất, chiếm gần hết miệt U Minh. Vào mùa hanh khô, tràm nở hoa trắng xóa, quyến rũ ong từ các nơi khác kéo về hút mật hoa thỏa thích.