Hành trình khám phá Huế tiếp tục với điện Long An, nay là bảo tàng mỷ thuật cung đình Huế.
Được xây dựng vào triều Thiệu Trị năm 1845, điện thuộc hành cung Bảo Định được xây dựng để làm nơi nghĩ ngơi thư giản và nơi ở của vua khi cày ruộng tịch điền. Đây là hành cung to lớn và đẹp với nhiều công trình kiến trúc xinh xăn, trong đó điện Long An là công trình chính. Sau khi qua đời thi hài vua Thiệu Trị được quàng tại đây 8 tháng trước khi án táng tại Xương Lăng. Sau đó cung trở thành nơi thờ tự Vua.
Năm 1885 khi “kinh đô thất thủ”, quân Pháp đã đánh chiếm hành cung này và biến nó thành doanh trại, bài vị vua Thiệu Trị đã được rước vào điện Phụng Tiên trong hoàng thành. Sau đó toàn bộ hành cung đã bị triệt giải, tất cả các công trình đều bị tháo dỡ và điện Long An cũng chung số phận.
Đến năm 1909 dưới triều Duy Tân, điện được dựng lại để làm Tân Thơ viện của trường Quốc tử giám, nơi lưu trữ hàng ngàn tài liệu quý giá bằng tiếng Hán, Anh, Pháp....
Năm 1913, Hội Đô Thành Hiếu Cổ được thành lập trên cơ sở sưu tầm những hiện vật liên quan đến tỉnh Thừa Thiên - Huế và những vấn đề văn hóa và mỹ thuật thời Nguyễn. Học hội đã đặt nền móng ban đầu cho việc sưu tập và lưu trữ cổ vật cho bảo tàng này.
Ngày Ngày 24/8/1923, Khâm Sứ Trung kỳ và vua Khải Ðịnh cùng ban sắc dùng Ðiện Long An làm Bảo tàng Khải Ðịnh.
Khái quát điện Long An
Ðiện Long An hình chữ nhật dài 35,70 m, rộng 28 m, vỉa ốp đá thanh nền cao 1,1 m. Diện tích phần mái rộng đến 1.750 m², nằm trên dàn trò được chống đỡ bằng hệ thống 128 cột gỗ lim. Ðây là tòa nhà kép "Trùng thiềm điệp ốc". Nhà trước 7 gian với 8 bộ "vì kèo chồng rường giả thủ". Nhà sau 5 gian với 6 bộ "vì kèo cánh ác". Điều khác biệt với các ngôi điện khác là những chi tiết gỗ không sơn son thếp vàng, chỉ để mộc trơn và được tô điểm bằng các kỹ thuật chạm trổ tinh xảo theo đồ án “lưỡng long triều nguyệt”, “long, lân, quy, phượng”. Các liên ba, đồ bản chạm khắc nhiều bài thơ là trước tác của vua Thiệu Trị, được bố trí sắp xếp hầu hết ở các khu vực bên trong ngôi điện một cách hài hòa.
Nghệ thuật kiến trúc điện là sự kết hợp giữa kiến trúc vừa chịu lực vừa trang trí. Các bộ vì kèo ở tiền điện không được thiết kế theo lối truyền thống “chồng rường giả thủ” mà bằng nghệ thuật chạm lộng các nghệ nhân xưa đã chạm nên đồ án lưỡng long tranh châu đồ sộ và liền khối. Vì thế mà du khách đến tham quan thường tưởng lầm đây là những đồ án trang trí chứ không phải là thiết kế chịu lực.
Phần trang trí trong điện lại càng đáng nói: liên kết giữa các gian tiền điện và chính điện là các ô hộc trang trí theo lối nhất thi nhất họa, và thay vì được sơn son thếp vàng thì các ô hộc này lại được khảm trực tiếp bằng xương, ngà voi, xà cừ... Những bài thơ này phần lớn là của chủ nhân ngôi điện sáng tác. Trong số 623 ô hộc đó thì có hai tác phẩm rất đặc biệt và cho đến nay vẫn chưa được giải đáp, đó là bài Vũ trung sơn thủy và Phước viên văn hội lương dạ mạn ngâm, tuy mỗi bài chỉ có 56 chữ nhưng khi xếp theo lối hồi văn kiêm liên hoàn thì sẽ tạo thành 64 bài thơ khác nhau.
Ngày nay điện là bảo tàng mỷ thuật cung đình Huế, nơi trưng bày bộ sưu tập khổng lồ về các di vật cũng như các tác phẩm nghệ thuật của triều Nguyễn và các nước. Đến thăm quan điện ta sẽ cảm nhận được cái vàng son của hoàng cung xưa.
Hiện nay điện đang được trùng tu, mong sau điện sẽ được trả lại chức năng vốn có của mình là nơi thờ tự và lưu giữ các kỹ vật của chủ nhân nó – Vua Thiệu Trị.
Hãy chia sẻ hình ảnh du lịch của bạn tại địa chỉ [email protected] để Ban biên tập KinhNghiemDuLich.org đăng tải lên Kinh Nghiệm Du Lịch cho đông đảo bạn đọc được tham khảo và chia sẻ những cảm xúc của chính mình.
Ve voi Hue thuong - Ky 14: Long An dien – thang tram cung lich su
Hanh trinh kham pha Hue tiep tuc voi dien Long An, nay la bao tang my thuat cung dinh Hue.
Duoc xay dung vao trieu Thieu Tri nam 1845, dien thuoc hanh cung Bao Dinh duoc xay dung de lam noi nghi ngoi thu gian va noi o cua vua khi cay ruong tich dien. Day la hanh cung to lon va dep voi nhieu cong trinh kien truc xinh xan, trong do dien Long An la cong trinh chinh. Sau khi qua doi thi hai vua Thieu Tri duoc quang tai day 8 thang truoc khi an tang tai Xuong Lang. Sau do cung tro thanh noi tho tu Vua.
Nam 1885 khi “kinh do that thu”, quan Phap da danh chiem hanh cung nay va bien no thanh doanh trai, bai vi vua Thieu Tri da duoc ruoc vao dien Phung Tien trong hoang thanh. Sau do toan bo hanh cung da bi triet giai, tat ca cac cong trinh deu bi thao do va dien Long An cung chung so phan.
Den nam 1909 duoi trieu Duy Tan, dien duoc dung lai de lam Tan Tho vien cua truong Quoc tu giam, noi luu tru hang ngan tai lieu quy gia bang tieng Han, Anh, Phap....
Nam 1913, Hoi Do Thanh Hieu Co duoc thanh lap tren co so suu tam nhung hien vat lien quan den tinh Thua Thien - Hue va nhung van de van hoa va my thuat thoi Nguyen. Hoc hoi da dat nen mong ban dau cho viec suu tap va luu tru co vat cho bao tang nay.
Ngay Ngay 24/8/1923, Kham Su Trung ky va vua Khai Ðinh cung ban sac dung Ðien Long An lam Bao tang Khai Ðinh.
Khai quat dien Long An
Ðien Long An hinh chu nhat dai 35,70 m, rong 28 m, via op da thanh nen cao 1,1 m. Dien tich phan mai rong den 1.750 m², nam tren dan tro duoc chong do bang he thong 128 cot go lim. Ðay la toa nha kep "Trung thiem diep oc". Nha truoc 7 gian voi 8 bo "vi keo chong ruong gia thu". Nha sau 5 gian voi 6 bo "vi keo canh ac". Dieu khac biet voi cac ngoi dien khac la nhung chi tiet go khong son son thep vang, chi de moc tron va duoc to diem bang cac ky thuat cham tro tinh xao theo do an “luong long trieu nguyet”, “long, lan, quy, phuong”. Cac lien ba, do ban cham khac nhieu bai tho la truoc tac cua vua Thieu Tri, duoc bo tri sap xep hau het o cac khu vuc ben trong ngoi dien mot cach hai hoa.
Nghe thuat kien truc dien la su ket hop giua kien truc vua chiu luc vua trang tri. Cac bo vi keo o tien dien khong duoc thiet ke theo loi truyen thong “chong ruong gia thu” ma bang nghe thuat cham long cac nghe nhan xua da cham nen do an luong long tranh chau do so va lien khoi. Vi the ma du khach den tham quan thuong tuong lam day la nhung do an trang tri chu khong phai la thiet ke chiu luc.
Phan trang tri trong dien lai cang dang noi: lien ket giua cac gian tien dien va chinh dien la cac o hoc trang tri theo loi nhat thi nhat hoa, va thay vi duoc son son thep vang thi cac o hoc nay lai duoc kham truc tiep bang xuong, nga voi, xa cu... Nhung bai tho nay phan lon la cua chu nhan ngoi dien sang tac. Trong so 623 o hoc do thi co hai tac pham rat dac biet va cho den nay van chua duoc giai dap, do la bai Vu trung son thuy va Phuoc vien van hoi luong da man ngam, tuy moi bai chi co 56 chu nhung khi xep theo loi hoi van kiem lien hoan thi se tao thanh 64 bai tho khac nhau.
Ngay nay dien la bao tang my thuat cung dinh Hue, noi trung bay bo suu tap khong lo ve cac di vat cung nhu cac tac pham nghe thuat cua trieu Nguyen va cac nuoc. Den tham quan dien ta se cam nhan duoc cai vang son cua hoang cung xua.
Hien nay dien dang duoc trung tu, mong sau dien se duoc tra lai chuc nang von co cua minh la noi tho tu va luu giu cac ky vat cua chu nhan no – Vua Thieu Tri.
Hay chia se hinh anh du lich cua ban tai dia chi [email protected] de Ban bien tap KinhNghiemDuLich.org dang tai len Kinh Nghiem Du Lich cho dong dao ban doc duoc tham khao va chia se nhung cam xuc cua chinh minh.
Về với Huế thương - Kỳ 14: Long An điện – thăng trầm cùng lịch sử
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Hành trình khám phá Huế tiếp tục với điện Long An, nay là bảo tàng mỷ thuật cung đình Huế.