Trong bức tranh văn hóa nghệ thuật đặc sắc của cộng đồng các dân tộc Việt Nam ánh lên một mảng màu rực rỡ, đó là nghệ thuật Champa. Sau nhiều thăng trầm lịch sử, những "báu vật" mà nền nghệ thuật này còn để lại cho hậu thế là những kiệt tác bằng đá tinh xảo...
Nghệ thuật điêu khắc đá Champa gắn liền với kiến trúc chùa Tháp, mang nội dung phong phú, không chỉ phản ánh tính thần thoại tôn giáo, mà còn thể hiện sinh động cuộc sống và những biến cố lịch sử, là một trong những nền nghệ thuật lớn của văn minh nhân loại.
Tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (Hà Nội), một khoảng không gian rộng lớn đã được dùng để trưng bày bộ sưu tập 50 tiêu bản điêu khắc đá Champa gồm tượng, phù điêu, bia ký tìm thấy ở các tỉnh miền Trung như Quảng Bình, Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên... có niên đại từ thế kỷ 9 – 13. Vẻ đẹp tinh tế của những tác phẩm này khiến người xem không khỏi thán phục tài năng của các nghệ nhân Champa, qua đó hiểu thêm nền văn hóa nghệ thuật Champa nổi tiếng ngay giữa Thủ đô.
Tượng thần Siva, cuối thế kỷ 12, được tìm thấy tại Tháp Mẫm, An Nhơn, Bình Đinh. Đây là vật trang trí trên giữa cửa chính tháp Chăm. Tên thần Siva theo tiếng Phạn nghĩa là "điềm lành". Đây là một vị thần quan trọng của Ấn Độ giáo.
Hình tượng sư tử phổ biến trong điêu khắc đá Champa. Trên đây là tượng Sư tử có niên đại từ giữa thế kỷ 13, vật trang trí chân cột tháp Chăm ở Tháp Mẫm, An Nhơn, Bình Định.
Những bức tượng sư tử tập trung nhiều ở Trà Kiệu, do nơi đây là kinh đô đầu tiên của Champa, được xây dựng với tên gọi là Sinhapura - nghĩa là Thành phố sư tử.
Hầu hết tượng sư tử được thể hiện là sư tử đực và ở tư thế đứng hai chân.
Bia Po Naga được dựng năm 965 tại tháp Po Naga (Nha Trang, Khánh Hòa). Nội dung bia như sau: Vào khoảng năm 703 - 706 lịch Chăm (781 - 784 Công lịch), vua Satyavarman cho dựng một linga (linh vật) thờ thần Siva và lập cháu mình lên làm vua Vikrantavarman...
...Năm 887, vua Jaya Indravarman I cho dựng pho tượng thần Bhagavati (Uma) bằng đá thay cho pho tượng bằng vàng dựng năm 840 (thức năm 918) đã bị mất.
Tượng chim thần Garuda, có niên đại từ thế kỷ 13, được tìm thấy ở Bình Định có mình người, mỏ và cánh của chim nhưng đầu và chân lại giống sư tử. Chim đứng xòe cánh, tay phải cầm một con rắn hai đầu, miệng ngậm đuôi rắn, chân phải đạp lên một đầu rắn khác. Trong thần thoại Ấn giáo, Garuda có mối thù sâu sắc với loài rắn.
Tượng voi có từ thế kỷ 10, vật trang trí chân tháp Chăm tại Trà Kiệu, Duy Xuyên, Quảng Nam. Voi cũng là một hình tượng phổ biến trong các tác phẩm điêu khắc đá Champa.
Bệ thờ hình đài sen, niên đại cuối thế kỷ 10, tìm thấy tại tỉnh Quảng Nam.
Phần thân tượng chim thần Garuda (cuối thế kỷ 10 - đầu thế kỷ 11),
vật trang trang trí ở góc mái tháp Chăm ở Trà Kiệu, Duy Xuyên, Quảng Nam.
Phần đầu tượng chim thần Garuda.
Đầu thần Siva, niên đại thế kỷ 9 (Đồng Dương, Thăng Bình, Quảng Nam),
vật trang trí kiến trúc tháp Chăm.
Tượng nữ thần Uma, thế kỷ 9, là tượng thờ trong tháp Chăm ở Đại Hữu, Quảng Bình. Theo truyền thuyết Ấn Độ, Uma là tên của một nữ thần ánh sáng và sắc đẹp.
Hãy chia sẻ hình ảnh du lịch của bạn tại địa chỉ [email protected] để Ban biên tập KinhNghiemDuLich.org đăng tải lên Cổng thông tin Sổ tay du lịch và khám phá cho đông đảo bạn đọc được tham khảo và chia sẻ những cảm xúc của chính mình.
Kham pha bau vat Champa giua long Ha Noi
Trong buc tranh van hoa nghe thuat dac sac cua cong dong cac dan toc Viet Nam anh len mot mang mau ruc ro, do la nghe thuat Champa. Sau nhieu thang tram lich su, nhung "bau vat" ma nen nghe thuat nay con de lai cho hau the la nhung kiet tac bang da tinh xao...
Nghe thuat dieu khac da Champa gan lien voi kien truc chua Thap, mang noi dung phong phu, khong chi phan anh tinh than thoai ton giao, ma con the hien sinh dong cuoc song va nhung bien co lich su, la mot trong nhung nen nghe thuat lon cua van minh nhan loai.
Tai Bao tang Lich su Quoc gia (Ha Noi), mot khoang khong gian rong lon da duoc dung de trung bay bo suu tap 50 tieu ban dieu khac da Champa gom tuong, phu dieu, bia ky tim thay o cac tinh mien Trung nhu Quang Binh, Quang Nam, Binh Dinh, Phu Yen... co nien dai tu the ky 9 – 13. Ve dep tinh te cua nhung tac pham nay khien nguoi xem khong khoi than phuc tai nang cua cac nghe nhan Champa, qua do hieu them nen van hoa nghe thuat Champa noi tieng ngay giua Thu do.
Tuong than Siva, cuoi the ky 12, duoc tim thay tai Thap Mam, An Nhon, Binh Dinh. Day la vat trang tri tren giua cua chinh thap Cham. Ten than Siva theo tieng Phan nghia la "diem lanh". Day la mot vi than quan trong cua An Do giao.
Hinh tuong su tu pho bien trong dieu khac da Champa. Tren day la tuong Su tu co nien dai tu giua the ky 13, vat trang tri chan cot thap Cham o Thap Mam, An Nhon, Binh Dinh.
Nhung buc tuong su tu tap trung nhieu o Tra Kieu, do noi day la kinh do dau tien cua Champa, duoc xay dung voi ten goi la Sinhapura - nghia la Thanh pho su tu.
Hau het tuong su tu duoc the hien la su tu duc va o tu the dung hai chan.
Bia Po Naga duoc dung nam 965 tai thap Po Naga (Nha Trang, Khanh Hoa). Noi dung bia nhu sau: Vao khoang nam 703 - 706 lich Cham (781 - 784 Cong lich), vua Satyavarman cho dung mot linga (linh vat) tho than Siva va lap chau minh len lam vua Vikrantavarman...
...Nam 887, vua Jaya Indravarman I cho dung pho tuong than Bhagavati (Uma) bang da thay cho pho tuong bang vang dung nam 840 (thuc nam 918) da bi mat.
Tuong chim than Garuda, co nien dai tu the ky 13, duoc tim thay o Binh Dinh co minh nguoi, mo va canh cua chim nhung dau va chan lai giong su tu. Chim dung xoe canh, tay phai cam mot con ran hai dau, mieng ngam duoi ran, chan phai dap len mot dau ran khac. Trong than thoai An giao, Garuda co moi thu sau sac voi loai ran.
Tuong voi co tu the ky 10, vat trang tri chan thap Cham tai Tra Kieu, Duy Xuyen, Quang Nam. Voi cung la mot hinh tuong pho bien trong cac tac pham dieu khac da Champa.
Be tho hinh dai sen, nien dai cuoi the ky 10, tim thay tai tinh Quang Nam.
Phan than tuong chim than Garuda (cuoi the ky 10 - dau the ky 11),
vat trang trang tri o goc mai thap Cham o Tra Kieu, Duy Xuyen, Quang Nam.
Phan dau tuong chim than Garuda.
Dau than Siva, nien dai the ky 9 (Dong Duong, Thang Binh, Quang Nam),
vat trang tri kien truc thap Cham.
Tuong nu than Uma, the ky 9, la tuong tho trong thap Cham o Dai Huu, Quang Binh. Theo truyen thuyet An Do, Uma la ten cua mot nu than anh sang va sac dep.
Hay chia se hinh anh du lich cua ban tai dia chi [email protected] de Ban bien tap KinhNghiemDuLich.org dang tai len Cong thong tin So tay du lich va kham pha cho dong dao ban doc duoc tham khao va chia se nhung cam xuc cua chinh minh.
Khám phá báu vật Champa giữa lòng Hà Nội
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Trong bức tranh văn hóa nghệ thuật đặc sắc của cộng đồng các dân tộc Việt Nam ánh lên một mảng màu rực rỡ, đó là nghệ thuật Champa. Sau nhiều thăng trầm lịch sử, những "báu vật" mà nền nghệ thuật này còn để lại cho hậu thế là những kiệt tác bằng đá tinh xảo...