Tọa lạc trên một sở đất rộng ở đường Hoàng Hoa Thám, thành phố Vũng Tàu là một quần thể kiến trúc, di tích gồm ba công trình: đình Thắng Tam, miếu Bà và lăng cá Ông.
>> Thích ca Phật đài ở Vũng Tàu
Đình thần Thắng Tam nằm ở vị trí được cho là "án sơn tụ thủy", xây dựng vào năm Canh Thìn (1820) làm nơi thờ phụng các bậc tiền hiền, những người có công khai phá vùng đất này.
Tam quan đình thần Thắng Tam, thành phố Vũng Tàu. Ảnh: TMB
Chuyện xưa kể rằng, thuở ấy hải tặc Mã Lai và Tàu Ô thường hay đột nhập cửa sông Bến Nghé (sông Sài Gòn ngày nay) đón đường cướp bóc tiền bạc, hàng hóa, bắt người trên các thuyền buôn. Để bảo vệ thương thuyền của người Việt, vua Gia Long phái ba đội quân đóng chốt trên khu bán đảo ngày nay chính là thành phố Vũng Tàu. Mỗi đội quân do một viên suất đội chỉ huy. Họ đã đi thuyền đến rồi đổ bộ, lên lập doanh trại rồi đặt địa danh nơi này là Phước Thắng.
Vài năm sau, hầu hết các nhóm hải tặc bị diệt trừ. Số ít còn sót lại cũng tìm cách chạy trốn hoặc bỏ nghề đạo tặc, trở lại cuộc sống lương thiện. Ngoài việc bảo vệ cuộc sống thanh bình vùng ven biển, cửa sông, số binh sĩ thuộc ba đội quân này vừa vừa khai hoang lập làng, làm ăn sinh sống. Năm 1822, vua Minh Mạng ban chiếu khen thưởng chức tước, phẩm hàm cho người có công; cho giải ngũ và ban thưởng phần đất mà họ có công khai phá.
Các vị trí lập doanh trại và khẩn khoang của ba đội quân dần dần hình thành cụm dân cư Phước Thắng gồm ba làng đặt dưới quyền cai quản của các ông cai đội Phạm Văn Dinh (làng Thắng Nhất), cai đội Lê Văn Lộc (làng Thắng Nhì) và cai đội Ngô Văn Huyền (làng Thắng Tam). Dân các làng Thắng vừa làm ăn sinh sống vừa bảo vệ an ninh bờ biển. Sau khi ba ông đội qua đời, triều đình nhà Nguyễn đã ban sắc phong thần cho cả ba ông.
Ban đầu, ngôi đình chỉ là nhà tranh vách lá; năm 1835 mái được lợp ngói và đến năm 1965 được xây dựng mới, kiên cố như hiện nay. Đình thần Thắng Tam được xây dựng theo lối kiến trúc liên hoàn gồm miếu tiền hiền, ngôi đình trung, võ ca và hội trường.
Ngôi đình trung trong khu đình thần Thắng Tam. Ảnh: TMB
Ngôi tiền hiền được lợp bằng ngói âm dương, trên mái có hình “Lưỡng long chầu nguyệt” đắp nổi. Đầu các vì kèo, đòn giông, đòn tay và cột đều chạm khắc hình rồng. Nội thất bài trí nhiều đồ lễ chạm trổ tinh xảo, sơn son thếp vàng lộng lẫy. Tiếp sau hội trường là ngôi đình trung có cấu trúc tương tự miếu tiền hiền. Liền với ngôi đình trung là võ ca, nơi biểu diễn hát bội mỗi dịp cúng tế, hội hè hàng năm.
Ngôi miếu thờ các vị tiền hiền trong khu đình thần Thắng Tam. Ảnh: TMB
Nằm bên phải đình Thắng Tam là miếu Bà Ngũ Hành, được xây dựng vào năm Nhâm Thìn (1832), theo lối kiến trúc một gian hai chái. Trên mái có hình “Lưỡng long chầu nguyệt”. Bên trong có tám bàn thờ. Bàn giữa chính điện thờ Ngũ Hành và hai vị thượng đẳng thần. Trên có bày tượng năm Bà và bộ ngũ sự, hai bên có thờ năm Cô, năm Cậu, hai vị thượng đẳng thần không có tượng. Tiếp theo bên trái là bàn thờ Quan Công, Quan Bình và Châu Xương là những bậc trung nghĩa và sẵn sàng cứu hộ những người đi biển khi họ gặp chuyện không may. Bên phải là bàn thờ ông Địa - Thổ công. Phía sau là bàn thờ tiền hiền và bàn thờ những người giàu lòng nhân ái, độ lượng trong làng.
Cổng vào miếu Bà Ngũ Hành. Ảnh: TMB
Hằng năm, miếu Bà tổ chức lễ vía Bà và tri ân các vị tiền bối vào các ngày 16, 17 và 18 tháng 10 âm lịch. Lễ hội miếu Bà là ngày sôi động và linh đình. Ngoài việc cúng tế thần linh người ta còn tổ chức múa lân, các trò vui, ban đêm tổ chức hát tuồng. Vốn có tiếng hiển linh, vào các ngày hội người từ thập phương về hành hương, phụng cúng rất đông.
Lăng thờ Ông Nam Hải ở khu đình thần Thắng Tam. Ảnh: TMB
Lăng Ông Nam Hải nằm bên trái đình Thắng Tam, được xây dựng vào năm Giáp Thân (1824), hiện vẫn giữ kiến trúc theo lối cổ xưa. Hai bên tả, hữu có thêm hai bàn thờ của Bà Sáu (Thần Rùa) và tổ nhạc. Lăng thờ bộ xương đầu cá Ông khổng lồ trôi dạt vào bãi biển Tầm Dương, được ngư dân Vũng Tàu phát hiện đem về thờ cách nay hơn 100 năm. Và một bộ xương cá Ông dài 12m, phát hiện sau bộ xương đầu 40 năm.
Bộ xương Ông Nam Hải (cá voi) được bảo tồn, thờ cúng trong lăng. Ảnh: TMB
Vua Thiệu Trị đã ban cho đình 8 đạo sắc thần vào năm 1845 và 1846; vua Tự Đức ban 4 đạo sắc vào năm 1850 và 1 đạo sắc vào năm 1853. Hiện nay, cứ ba năm một lần vào dịp lễ vía Ông Nam Hải, từ ngày 16 đến 18 tháng Tám âm lịch, ngư dân và khách thập phương tụ hội về đông vui nhộn nhịp. Nhiều người đến đây cầu mong sự bình yên may mắn trong chuyến đi biển, xin xăm báo trước điều tốt lành, rủi ro và xem hát, vui chơi giải trí...
Năm 1991, cụm kiến trúc đình Thắng Tam gồm miếu Bà, lăng Ông Nam Hải cùng với đình Thắng Tam đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Hãy chia sẻ hình ảnh du lịch của bạn tại địa chỉ [email protected] để Ban biên tập KinhNghiemDuLich.org đăng tải lên Kinh Nghiệm Du Lịch cho đông đảo bạn đọc được tham khảo và chia sẻ những cảm xúc của chính mình.
Dinh than Thang Tam o Vung Tau
Toa lac tren mot so dat rong o duong Hoang Hoa Tham, thanh pho Vung Tau la mot quan the kien truc, di tich gom ba cong trinh: dinh Thang Tam, mieu Ba va lang ca Ong.
>> Thich ca Phat dai o Vung Tau
Dinh than Thang Tam nam o vi tri duoc cho la "an son tu thuy", xay dung vao nam Canh Thin (1820) lam noi tho phung cac bac tien hien, nhung nguoi co cong khai pha vung dat nay.
Tam quan dinh than Thang Tam, thanh pho Vung Tau. Anh: TMB
Chuyen xua ke rang, thuo ay hai tac Ma Lai va Tau O thuong hay dot nhap cua song Ben Nghe (song Sai Gon ngay nay) don duong cuop boc tien bac, hang hoa, bat nguoi tren cac thuyen buon. De bao ve thuong thuyen cua nguoi Viet, vua Gia Long phai ba doi quan dong chot tren khu ban dao ngay nay chinh la thanh pho Vung Tau. Moi doi quan do mot vien suat doi chi huy. Ho da di thuyen den roi do bo, len lap doanh trai roi dat dia danh noi nay la Phuoc Thang.
Vai nam sau, hau het cac nhom hai tac bi diet tru. So it con sot lai cung tim cach chay tron hoac bo nghe dao tac, tro lai cuoc song luong thien. Ngoai viec bao ve cuoc song thanh binh vung ven bien, cua song, so binh si thuoc ba doi quan nay vua vua khai hoang lap lang, lam an sinh song. Nam 1822, vua Minh Mang ban chieu khen thuong chuc tuoc, pham ham cho nguoi co cong; cho giai ngu va ban thuong phan dat ma ho co cong khai pha.
Cac vi tri lap doanh trai va khan khoang cua ba doi quan dan dan hinh thanh cum dan cu Phuoc Thang gom ba lang dat duoi quyen cai quan cua cac ong cai doi Pham Van Dinh (lang Thang Nhat), cai doi Le Van Loc (lang Thang Nhi) va cai doi Ngo Van Huyen (lang Thang Tam). Dan cac lang Thang vua lam an sinh song vua bao ve an ninh bo bien. Sau khi ba ong doi qua doi, trieu dinh nha Nguyen da ban sac phong than cho ca ba ong.
Ban dau, ngoi dinh chi la nha tranh vach la; nam 1835 mai duoc lop ngoi va den nam 1965 duoc xay dung moi, kien co nhu hien nay. Dinh than Thang Tam duoc xay dung theo loi kien truc lien hoan gom mieu tien hien, ngoi dinh trung, vo ca va hoi truong.
Ngoi dinh trung trong khu dinh than Thang Tam. Anh: TMB
Ngoi tien hien duoc lop bang ngoi am duong, tren mai co hinh “Luong long chau nguyet” dap noi. Dau cac vi keo, don giong, don tay va cot deu cham khac hinh rong. Noi that bai tri nhieu do le cham tro tinh xao, son son thep vang long lay. Tiep sau hoi truong la ngoi dinh trung co cau truc tuong tu mieu tien hien. Lien voi ngoi dinh trung la vo ca, noi bieu dien hat boi moi dip cung te, hoi he hang nam.
Ngoi mieu tho cac vi tien hien trong khu dinh than Thang Tam. Anh: TMB
Nam ben phai dinh Thang Tam la mieu Ba Ngu Hanh, duoc xay dung vao nam Nham Thin (1832), theo loi kien truc mot gian hai chai. Tren mai co hinh “Luong long chau nguyet”. Ben trong co tam ban tho. Ban giua chinh dien tho Ngu Hanh va hai vi thuong dang than. Tren co bay tuong nam Ba va bo ngu su, hai ben co tho nam Co, nam Cau, hai vi thuong dang than khong co tuong. Tiep theo ben trai la ban tho Quan Cong, Quan Binh va Chau Xuong la nhung bac trung nghia va san sang cuu ho nhung nguoi di bien khi ho gap chuyen khong may. Ben phai la ban tho ong Dia - Tho cong. Phia sau la ban tho tien hien va ban tho nhung nguoi giau long nhan ai, do luong trong lang.
Cong vao mieu Ba Ngu Hanh. Anh: TMB
Hang nam, mieu Ba to chuc le via Ba va tri an cac vi tien boi vao cac ngay 16, 17 va 18 thang 10 am lich. Le hoi mieu Ba la ngay soi dong va linh dinh. Ngoai viec cung te than linh nguoi ta con to chuc mua lan, cac tro vui, ban dem to chuc hat tuong. Von co tieng hien linh, vao cac ngay hoi nguoi tu thap phuong ve hanh huong, phung cung rat dong.
Lang tho Ong Nam Hai o khu dinh than Thang Tam. Anh: TMB
Lang Ong Nam Hai nam ben trai dinh Thang Tam, duoc xay dung vao nam Giap Than (1824), hien van giu kien truc theo loi co xua. Hai ben ta, huu co them hai ban tho cua Ba Sau (Than Rua) va to nhac. Lang tho bo xuong dau ca Ong khong lo troi dat vao bai bien Tam Duong, duoc ngu dan Vung Tau phat hien dem ve tho cach nay hon 100 nam. Va mot bo xuong ca Ong dai 12m, phat hien sau bo xuong dau 40 nam.
Bo xuong Ong Nam Hai (ca voi) duoc bao ton, tho cung trong lang. Anh: TMB
Vua Thieu Tri da ban cho dinh 8 dao sac than vao nam 1845 va 1846; vua Tu Duc ban 4 dao sac vao nam 1850 va 1 dao sac vao nam 1853. Hien nay, cu ba nam mot lan vao dip le via Ong Nam Hai, tu ngay 16 den 18 thang Tam am lich, ngu dan va khach thap phuong tu hoi ve dong vui nhon nhip. Nhieu nguoi den day cau mong su binh yen may man trong chuyen di bien, xin xam bao truoc dieu tot lanh, rui ro va xem hat, vui choi giai tri...
Nam 1991, cum kien truc dinh Thang Tam gom mieu Ba, lang Ong Nam Hai cung voi dinh Thang Tam da duoc Bo Van hoa - Thong tin cong nhan la di tich lich su van hoa cap quoc gia.
Hay chia se hinh anh du lich cua ban tai dia chi [email protected] de Ban bien tap KinhNghiemDuLich.org dang tai len Kinh Nghiem Du Lich cho dong dao ban doc duoc tham khao va chia se nhung cam xuc cua chinh minh.
Đình thần Thắng Tam ở Vũng Tàu
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Tọa lạc trên một sở đất rộng ở đường Hoàng Hoa Thám, thành phố Vũng Tàu là một quần thể kiến trúc, di tích gồm ba công trình: đình Thắng Tam, miếu Bà và lăng cá Ông.